* Genealogie Post *

Willem Gijsbertus van Zwet, 19081944 (leeftijd 36 jaar)

Naam
Willem Gijsbertus /van Zwet/
Voornamen
Willem Gijsbertus
Tussenvoegsel
van
Achternaam
Zwet
Geboorte
Adres: Slotlaan 37
Details citaat: Aktenummer: 6390
Tekst:

Gemeente: Rotterdam
Soort Akte: Geboorte
Bron: k004v

Aangever:
Willem Gijsbertus van Zwet |36 jaar | Koopman in Kaas | Slotlaan 37, Rotterdam
Getuigen:
Willem Schrevel | 49 jaar | Kantoorbediende | Rotterdam
Roedolf Scherer | 52 jaar | Kantoorbediende | Rotterdam

Overlijden van grootmoeder van moeders kant
Details citaat: Aktenummer: 7
Tekst:

Gemeente: Nijmegen
Soort Akte: Overlijden
Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 8601

Aangevers:
Johannes Leonardus Godschalk | 50 jaar | Boekhouder | Nijmegen
Antonie Marinus Oostendijk | 38 jaar | Ambtenaar ter Secretarie | Nijmegen

Koningin der Nederlanden
Wilhelmina (Wilhelmina Helena Pauline Maria van Oranje-Nassau)
vanaf 23 november 1890 tot 4 september 1948
Notitie: Koninkrijk der Nederlanden
Aufstand
Aufstand der Herero und Nama
vanaf 1904 tot 1908
Aufstand
Maji-Maji-Aufstand
vanaf 1905 tot 1908
Voorzitter van de ministerraad
Theodorus (Theo) Heemskerk
vanaf 12 februari 1908 tot 29 augustus 1913
Heerlijkheid, hertogdom
Heren en hertogen van Bouillon
vanaf 988 tot 1974
dwergstaatje
Staatshoofden van Neutraal Moresnet
vanaf 1816 tot 1920
Woonplaats
Adres: Slotlaan 37
Tekst:

Bron: Adresboeken

Krieg
Zweiter Rifkrieg (auch: Guerra de Melilla (Marokko))
1909
Krieg
Italienisch-Türkischer Krieg
vanaf 1911 tot 1912
Krieg
Balkankriege
vanaf 1912 tot 1913
Schlacht
Schlacht von Lüleburgaz
vanaf 29 oktober 1912 tot 2 november 1912
Notitie: Bulgarien besiegt Osmanisches Reich; siehe wikipedia de
Overlijden van grootmoeder van vaders kant
Details citaat: Aktenummer: 304
Tekst:

Bron: Rotterdam 1914 b027
Info:
In de akte wordt de moeder vermeld als "Johanna Willemina de Weij".

Voorzitter van de ministerraad
Pieter Wilhelm Adrianus Cort van der Linden
vanaf 29 augustus 1913 tot 9 september 1918
Krieg
Erster Weltkrieg
vanaf 1914 tot 1918
Schlacht
Schlacht von Cer
vanaf 16 augustus 1914 tot 19 augustus 1914
Notitie: Serbien besiegt Österreich-Ungarn; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Gumbinnen
vanaf 19 augustus 1914 tot 20 augustus 1914
Notitie: Russland besiegt Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Mons
vanaf 23 augustus 1914 tot 24 augustus 1914
Notitie: Deutsches Reich besiegt Großbritannien; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Tannenberg
vanaf 23 augustus 1914 tot 31 augustus 1914
Notitie: Deutsches Reich besiegt Russland in Ostpreußen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Le Cateau
26 augustus 1914
Notitie: Deutsches Reich zwingt Entente zum Rückzug; siehe wikipedia de
Schlacht
Marneschlacht
vanaf 5 september 1914 tot 12 september 1914
Notitie: Rückzug der Truppen des Deutschen Reiches aus Furcht vor einem französischen Hinterhalt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht an den Masurischen Seen
vanaf 6 september 1914 tot 15 september 1914
Notitie: Deutsches Reich besiegt Russland in Ostpreußen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Sandfontein
vanaf 26 september 1914 tot 29 september 1914
Notitie: Deutsches Reich besiegt Südafrikanische Union in Südwestafrika; siehe wikipedia de
Schlacht
Erste Ypernschlacht
vanaf 20 oktober 1914 tot 18 november 1914
Notitie: Deutsches Reich gegen Frankreich und Großbritannien; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Tanga
vanaf 2 november 1914 tot 5 november 1914
Notitie: Deutsches Reich besiegt Großbritannien in Ostafrika; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Łódź
vanaf 11 november 1914 tot 7 december 1914
Notitie: Russland gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht an der Kolubara
vanaf 16 november 1914 tot 15 december 1914
Notitie: Serbien besiegt Österreich-Ungarn; siehe wikipedia de
Schlacht
Winterschlacht in den Karpaten
vanaf 23 januari 1915 tot 22 maart 1915
Notitie: Russland besiegt Österreich; siehe wikipedia de
Schlacht
Winterschlacht in Masuren
vanaf 13 februari 1915 tot 27 februari 1915
Notitie: Deutsches Reich besiegt Russland in Ostpreußen; siehe wikipedia de
Schlacht
Winterschlacht in der Champagne
16 februari 1915
Notitie: Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Gallipoli
vanaf 19 februari 1915 tot 9 januari 1916
Notitie: Großbritannien, Frankreich, Indien, Australien, Neuseeland gegen Osmanisches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Zweite Ypernschlacht
vanaf 22 april 1915 tot 25 april 1915
Notitie: Deutsches Reich gegen Frankreich und Großbritannien; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Gorlice-Tarnow
vanaf 1 mei 1915 tot 3 mei 1915
Notitie: Österreich-Ungarn besiegen Russland in Westgalizien; siehe wikipedia de
Schlacht
Lorettoschlacht
vanaf 9 mei 1915 tot juni 1915
Notitie: Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Zwölf Isonzoschlachten
vanaf 23 juni 1915 tot 24 oktober 1917
Notitie: Italien gegen Österreich-Ungarn; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Verdun
vanaf 21 februari 1916 tot 20 december 1916
Notitie: Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Seeschlacht
Seeschlacht im Skagerrak
vanaf 31 mei 1916 tot 1 juni 1916
Notitie: Großbritannien gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Offensive
Brussilow-Offensive
vanaf 4 juni 1916 tot 20 september 1916
Notitie: Russland gegen Österreich-Ungarn und Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht an der Somme
vanaf 24 juni 1916 tot 18 november 1916
Notitie: Großbritannien und Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Görz
vanaf 4 augustus 1916 tot 17 augustus 1916
Notitie: Italien besiegt Österreich-Ungarn; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Arras
vanaf 9 april 1917 tot 16 mei 1917
Notitie: Großbritannien gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht an der Aisne
vanaf 16 april 1917 tot mei 1917
Notitie: Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Dritte Ypernschlacht
vanaf 20 mei 1917 tot augustus 1917
Notitie: Großbritannien und Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Karfreit (auch: Zwölfte Isonzoschlacht)
vanaf 24 oktober 1917 tot 27 oktober 1917
Notitie: Österreich besiegt Italien
Schlacht
Tankschlacht von Cambrai
vanaf 20 november 1917 tot 6 december 1917
Notitie: Großbritannien und Frankreich gegen Deutsches Reich; siehe wikipedia de
Offensive
Offensive Michael
vanaf 21 maart 1918 tot 5 april 1918
Notitie: Ludendorffs Entscheidungsoffensive für einen Durchbruch im Westen; nach großen Anfangserfolgen bleibt die Offensive stecken; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Soissons
vanaf 18 juni 1918 tot 21 juni 1918
Notitie: Deutsches Reich gegen USA
Schlacht
Piaveschlacht
vanaf 15 juni 1918 tot 23 juni 1918
Notitie: Österreich-Ungarn gegen Italien; siehe wikipedia de
Gefecht
Gefecht am San Matteo
3 september 1918
Notitie: Österreich besiegt Italien; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Jhr. Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck
vanaf 9 september 1918 tot 18 september 1922
Schlacht
Palästinaschlacht
vanaf 18 september 1918 tot 19 september 1918
Notitie: Großbritannien besiegt Osmanisches Reich; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Vittorio Veneto
vanaf 24 oktober 1918 tot 3 november 1918
Notitie: Italien besiegt Österreich-Ungarn; siehe wikipedia de
Bürgerkrieg
Russischer Bürgerkrieg
vanaf 1917 tot 1923
Krieg
Lettischer Unabhängigkeitskrieg
vanaf 1918 tot 1920
Krieg
Ungarisch-Rumänischer Krieg
vanaf 1919 tot 1920
Krieg
Polnisch-Litauischer Krieg
1920
Krieg
Irischer Unabhängigkeitskrieg
vanaf 1919 tot 1921
Krieg
Türkisch-Armenischer Krieg
1920
Krieg
Polnisch-Sowjetischer Krieg
vanaf 1920 tot 1921
Krieg
Griechisch-Türkischer Krieg
vanaf 1921 tot 1923
Krieg
Dritter Rifkrieg (auch: Zweiter Marokkanischer Krieg (Marokko))
vanaf 1921 tot 1926
Woonplaats
Tekst:

12.01.1921-25.08.1941 - de Ruijterlaan 11
26.08.1941-16.06.1944 - Kastanjelaan 14

Schlacht
Schlacht von Annual
22 juli 1921
Notitie: Aufständische überrennen spanische Garnisonen in Spanisch-Marokko; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Warschau
16 augustus 1921
Notitie: Polen besiegt Russland; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht am Pontos
vanaf 24 augustus 1922 tot 30 augustus 1922
Notitie: Türkei besiegt Griechenland
Bürgerkrieg
Irischer Bürgerkrieg
vanaf 1922 tot 1923
Voorzitter van de ministerraad
Jhr. Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck
vanaf 18 september 1922 tot 4 augustus 1925
Voorzitter van de ministerraad
Hendrikus Colijn
vanaf 4 augustus 1925 tot 8 maart 1926
Overlijden van grootvader van vaders kant
Details citaat: Aktenummer: 1694
Tekst:

Bron: Rotterdam 1926 b142v

Voorzitter van de ministerraad
Jhr. Dirk Jan de Geer
vanaf 8 maart 1926 tot 10 augustus 1929
Konflikt
Guerra Cristera
vanaf 1926 tot 1929
Notitie: Bürgerkrieg in Mexiko; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Jhr. Charles Joseph Marie Ruijs de Beerenbrouck
vanaf 10 augustus 1929 tot 26 mei 1933
Konflikt
Mandschurei-Krise
1931
Krieg
Kolumbianisch-Peruanischer Krieg
vanaf 1932 tot 1934
Voorzitter van de ministerraad
Hendrikus Colijn
vanaf 26 mei 1933 tot 31 juli 1935
Krieg
Chacokrieg
vanaf 1932 tot 1935
Bürgerkrieg
Österreichischer Bürgerkrieg
1934
Notitie: Auch als Februarkämpfe 1934 bezeichnet; siehe wikipedia de
Krieg
Saudi-Jemenitischer Krieg
1934
Overlijden van vader
Details citaat: Aktenummer: 273
Tekst:

Gemeente: Rheden
Soort Akte: Overlijden
Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 9776

Aangever:
Cornelis Nader | 61 jaar | Aanspreker | Velp

Begrafenis van vader
Adres: Lentsesteeg 21
Tekst:

Begraafplaats: Algemene Begraafplaats "Heiderust"

Krieg
Italienisch-Äthiopischer Krieg
vanaf 1935 tot 1936
Voorzitter van de ministerraad
Hendrikus Colijn
vanaf 31 juli 1935 tot 24 juni 1937
Bürgerkrieg
Spanischer Bürgerkrieg
vanaf 1936 tot 1939
Belagerung
Belagerung des Alcázars von Toledo
vanaf juli 1936 tot september 1936
Notitie: Nationalistische Truppen erobern Festung der Republikaner; siehe wikipedia de
Belagerung
Belagerung von Gijón
vanaf 19 juli 1936 tot 16 augustus 1936
Notitie: Anarchistische Milizen erobern die Simancas-Baracken in Gijon; siehe wikipedia de
Belagerung
Belagerung von Oviedo
vanaf 19 juli 1936 tot 16 oktober 1936
Notitie: Nationalistische Truppen halten die Stadt Oviedo bis zum Eintreffen von Verstärkung; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Sierra Guadalupe
1 augustus 1936
Notitie: Nationalistische Truppen stoßen in das Tal de Tejo vor; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Mérida
vanaf 10 augustus 1936 tot 11 augustus 1936
Notitie: Republikanische Truppen werden von der spanischen Legion geschlagen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Mallorca
vanaf 16 augustus 1936 tot 12 september 1936
Notitie: Erfolgloser Versuch der Republikaner, Mallorca zu erobern; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Talavera de la Reina
3 september 1936
Notitie: Letzter Versuch der Republikaner, den Nationalisten den Weg nach Madrid abzusperren; siehe wikipedia de
Belagerung
Belagerung von Madrid
vanaf oktober 1936 tot 28 maart 1939
Notitie: Nationalistische Truppen erobern die spanische Hauptstadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Málaga
1 februari 1937
Notitie: Nationalistische Truppen besiegen die Republikaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Jarama
vanaf 6 februari 1937 tot 27 februari 1937
Notitie: Stellungskrieg zwischen Republikanern und Nationalisten; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Guadalajara
vanaf 8 maart 1937 tot 23 maart 1937
Notitie: Letzter größerer Sieg der Republikaner; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Hendrikus Colijn
vanaf 24 juni 1937 tot 25 juli 1939
Schlacht
Schlacht von Brunete
vanaf 6 juli 1937 tot 25 juli 1937
Notitie: Republikaner versuchen teilweise erfolgreich, nach Extremadura vorzustoßen; siehe wikipedia de
Konflikt
Zwischenfall an der Marco-Polo-Brücke (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
7 juli 1937
Notitie: Feuergefecht zwischen Chinesen und Japanern, in deren Verlauf die Japaner in China einrücken; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Belchite
vanaf 24 augustus 1937 tot 7 september 1937
Notitie: Republikanischer Vorstoß auf Saragossa kann aufgehalten werden; siehe wikipedia de
Krieg
Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg
vanaf 1937 tot 1945
Schlacht
Schlacht um Peking-Tianjin (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 25 juli 1937 tot 31 juli 1937
Notitie: Japanischer Sieg; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Shanghai (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 13 augustus 1937 tot 9 november 1937
Notitie: Japanischer Sieg; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Pingxingguan (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 24 september 1937 tot 25 september 1937
Notitie: Chinesische Truppen zerschlagen eine japanische Division; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Teruel
vanaf 15 december 1937 tot 27 februari 1938
Notitie: Schwere Niederlage der Republikaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Cabo de Palos
6 maart 1938
Notitie: Die größte Seeschlacht des Spanischen Bürgerkrieges; siehe wikipedia de
Offensive
Aragonoffensive
vanaf 7 maart 1938 tot 19 april 1938
Notitie: Vernichtung starker republikanischer Truppen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Tai'erzhuang (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 24 maart 1938 tot 7 april 1938
Notitie: Erster großer Sieg der chinesischen Truppen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Xuzhou (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
mei 1938
Notitie: Japanischer Sieg; siehe wikipedia de
Schlacht
Ebroschlacht
vanaf 25 juli 1938 tot 16 november 1938
Notitie: Schwere Niederlage der Republikaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Nanchang (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 17 maart 1939 tot 9 mei 1939
Notitie: Japanische Truppen erobern den wichtigsten Eisenbahnknotenpunkt Chinas; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Hendrikus Colijn
vanaf 25 juli 1939 tot 10 augustus 1939
Voorzitter van de ministerraad
Jhr. Dirk Jan de Geer
vanaf 10 augustus 1939 tot 3 september 1940
Schlacht
Schlacht um die Westerplatte
vanaf 1 september 1939 tot 7 september 1939
Notitie: Deutsche Truppen besetzen polnische Halbinsel; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Tucheler Heide
vanaf 1 september 1939 tot 5 september 1939
Notitie: Deutsche Truppen besiegen polnische Verbände; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht bei Wizna
vanaf 6 september 1939 tot 10 september 1939
Notitie: Deutsche Truppen durchbrechen polnische Verteidigungsstellung; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht an der Bzura
vanaf 9 september 1939 tot 19 september 1939
Notitie: Deutsche Truppen besiegen polnische Verbände; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Changsha (1939) (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 17 september 1939 tot 6 oktober 1939
Notitie: Chinesischen Truppen gelingt die Verteidigung der Stadt Changsha; siehe wikipedia de
Konflikt
Japanisch-Sowjetischer Grenzkonflikt
vanaf 1938 tot 1939
Krieg
Slowakisch-Ungarischer Krieg
1939
Schlacht
Schlacht bei Szack
28 september 1939
Notitie: Polnische Truppen vertreiben sowjetische Verbände aus Szack und Umgebung; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Salla
vanaf 30 november 1939 tot 13 maart 1940
Notitie: Finnische Truppen verhindern sowjetischen Durchbruch nach Lappland; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Suomussalmi
vanaf 30 november 1939 tot 13 maart 1940
Notitie: Finnische Truppen zerschlagen zwei sowjetische Divisionen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Kollaa
vanaf 2 december 1939 tot 13 maart 1940
Notitie: Finnische Truppen wehren sowjetischen Angriff ab; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Kuhmo
vanaf 3 december 1939 tot 13 maart 1940
Notitie: Finnische Truppen kesseln sowjetische Division ein; siehe wikipedia de
Verzet 1940-1945
Landelijke Organisatie (L.O.)
vanaf 1940 tot 16 juni 1944
Adres: Kastanjelaan 13-14
Bron: Boek
Tekst:

KASTANJELAAN 13

-“Neemt U plaats”, zegt Evert Hekkers en biedt zijn bezoeker een stoel aan. “Alleen in het bijzijn van een getuige wil ik dit pakje openmaken. Meneer van Zwet heeft destijds gevraagd het heel goed te verstoppen en pas na de bevrijding open te maken; dat gebeurt dus nu”. Beiden kijken gespannen toe: touwtje los, papier er af, deksel open…….. allemaal stempeis, kennelijk voortreffelijke kopieën, van Wehrmacht tot SE, van SD tot Ortskommandant.

Nu gaat beiden een licht op: dus zo kwam Willem van Zwet aan die”originele” Duitse verklaringen; daardoor konden zoveel mensen illegaal aan bonkaarten geholpen worden

“Ja”, vertelt ons een Velpenaar, “zo ging dat toen inderdaad. De Gemeentelijke Distributiedienst hier aan de Kastanjelaan startte in ‘39 en na de eerste leider, Kunst, kreeg Willem van Zwet deze functie. Hij was een zeer beminnelijk mens en een humaan chef, beheerde de Dienst uitstekend en enigszins uitzonderingsgewijs kwam fraude onder de ambtenaren niet voor. Do teamgeest was voortreffelijk en mevrouw Hekkers, die we Tante Bets noemden,zorgde niet alleen voor koffie en thee maar was ook een soort moeder over dat eigenlijk bij elkaar geraapte stel mensen, meestal door de oorlog uit eigen beroep verdreven.

Misschien mede door die goede sfeer kwam Van Zwet, in zijn hart een volkomen onkreukbare man, er toe “iets te doen” voor de goede zaak. Langs administratieve wegen lukte het hem steeds meer extra bonkaarten beschikbaar te stellen voor onderduikers, Joden en vluchtelingen, waarbij Straalman steeds voor “nieuwe” stamkaarten zorgde. Honderden bonkaarten gingen o.m. naar ambtenaar M. die ze deels weer doorspeelde aan verzetsman Johan. Die heeft nu, in 1982 nog de complete boekhouding van het verdeelsysteem.

Evert Hekkers was één van Van Zwet’s vertrouwelingen, die de bonkaarten “rondbracht” maar hij had zelf ook verscheidene adressen. En juist dat moest een loslippige dame een Velpse winkel eens even vertellen. Mevrouw Levering, echtgenote van Van Zwet’s plaatsvervanger, sloeg onmiddellijk alarm. Van Zwet bleef nu ‘s nachts niet meer thuis maar ging wel overdag naar kantoor. Bovendien had hij-enkele NSB-ers als ambtenaren moeten accepteren en we weten dus niet precies hoe hij verraden werd maar twee dagen later, op 16 juni ‘44, stormde de SD het gebouw binnen: “Herr von Zwet” moesten ze hebben.

Mies de Vries schrok verschrikkelijk maar zei koelbloedig: “Is er niet, maar ik zal voor U informeren” -Ze rende naar boven, gooide de deur van Van Zwet’s kamer open en riep goed hard: “Meneer Jansen, weet U soms waar meneer van Zwet is?”

Maar meteen stonden er al twee Sd-ers achter haar:

“Bitte Fraülein, wir wissen genau wie Herr von Zwet aussieht”. Beiden werden toen gearresteerd, in Arnhem “verhoord”, toen naar Vught overgebracht en vandaar naar een Duits concentratiekamp. Het was vreselijk. Op 19 december ‘44 bereikte de familie de Jobstijding dat Willem van Zwet op 18 november in het kamp Ladelund aan dysenterie was overleden.

We waren er hier allemaal kapot van. Daar kwam bij dat op 13 juli De Lange ook gearresteerd was, een fijne vent voor z ‘n superieuren en collega’s. op 17 januari ‘45, een paar maanden voor de bevrijding, is hij in Neuengamme overleden. Gelukkig is Mies de Vries na de bevrijding teruggekeerd. Van Zwet’s opvolger, Levering, deed zo te zien “nergens aan” en dat gebeurde zo voortreffelijk dat hij, hoewel heel voorzichtig geworden, in korte tijd nog veel meer bonkaarten ging “verdelen”.

Na Arnhern’s evacuatie bleek het inwonertal van Velp verdubbeld te zijn. Door een griezelig verlaten spookstad ging Levering met z’n Arnhemse collega lopend driemaal op weg om de daar nog aanwezige bonvoorraden op te halen. Het gammele trekkarretje was telkens afgeladen. Soms moesten ze het ding midden op de straat laten staan om dekking te zoeken voor inslaande granaten.

En in Velp gekomen zorgden ze dan samen mede voor het nu nog veel groter geworden onderduikersbestand. JOHAN, die begon met 5 onderduikers had er toen al 400 onder zijn hoede. Bovendien zorgde hij financieel voor hun via het NSF. Daardoor kon hij in opdracht van de Ned.Regering elke maand over f 6.000,- beschikken. Op die manier is door de Velpenaren veel voor aI die onderduikers gedaan.

Boek: Oorlog Vervolging en Verzet in Rheden en omgeving 1940-1945

Krieg
Zweiter Weltkrieg
vanaf 1939 tot 1945
Schlacht
Schlacht um Narvik
vanaf 24 april 1940 tot 28 mei 1940
Notitie: Deutsche Truppen besetzen norwegische Hafenstadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Dünkirchen
vanaf 21 mei 1940 tot 4 juni 1940
Notitie: Deutsche Truppen erobern nordfranzösische Stadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Luftschlacht um England
vanaf 10 juli 1940 tot 31 oktober 1940
Notitie: Britische Luftwaffe behält Luftherrschaft; siehe wikipedia de
Beroep
Leider Distributiekantoor / Adj. Commies ter Secretarie
vanaf 16 juli 1940 tot 16 juni 1944
Werkgever: Distributiekantoor
Adres: Kastanjelaan 13
Tekst:

Van 16 juli 1940 als Plaatsvervangend Leider en vanaf 1 maart 1941 tot 16 juni 1944 Leider van de Distributiedienst.

Offensive
Hundert-Regimenter-Offensive (auch: Schlacht der Hundert Regimenter) (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 20 augustus 1940 tot 5 december 1940
Notitie: Sieg der chinesischen Roten Armee gegen die japanische Armee; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Pieter Sjoerds Gerbrandy
vanaf 3 september 1940 tot 27 juli 1941
Operation
Operation Compass
vanaf 8 december 1940 tot 1941
Notitie: Italienische Truppen erleiden schwere Verluste durch britischen Angriff; siehe wikipedia de
Krieg
Peruanisch-Ecuadorianischer Krieg
1941
Schlacht
Schlacht von Keren
vanaf 3 februari 1941 tot 27 maart 1941
Notitie: Alliierte Truppen durchbrechen italienische Verteidigung in Eritrea; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um den Amba Alagi
vanaf 3 mei 1941 tot 19 mei 1941
Notitie: Alliierte Truppen erobern den von Italienern gehaltenen Berg Amba Alagi in Äthiopien; siehe wikipedia de
Schlacht
Luftlandeschlacht um Kreta
vanaf 20 mei 1941 tot 1 juni 1941
Notitie: Deutsche Truppen besetzen griechische Insel; siehe wikipedia de
Schlacht
Panzerschlacht bei Dubno-Luzk-Riwne
vanaf 23 juni 1941 tot 29 juni 1941
Notitie: Deutsche Panzer vernichten sechs sowjetische Korps; siehe wikipedia de
Schlacht
Kesselschlacht bei Bialystok und Minsk
vanaf 26 juni 1941 tot 9 juli 1941
Notitie: Deutsche Truppen erobern weißrussische Hauptstadt und fügen der Sowjetunion schwere Verluste zu; siehe wikipedia de
Schlacht
Kesselschlacht bei Smolensk
vanaf 16 juli 1941 tot 5 augustus 1941
Notitie: Deutsche Truppen erobern Smolensk und fügen der Sowjetunion schwere Verluste zu; siehe wikipedia de
Voorzitter van de ministerraad
Pieter Sjoerds Gerbrandy
vanaf 27 juli 1941 tot 23 februari 1945
Schlacht
Kesselschlacht bei Uman
vanaf 3 augustus 1941 tot 8 augustus 1941
Notitie: Deutsche Truppen fügen der Sowjetunion schwere Verluste zu; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Odessa
vanaf 5 augustus 1941 tot 16 oktober 1941
Notitie: Rumänische Truppen besetzen nach Belagerung ukrainische Stadt am Schwarzen Meer; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Kiew
vanaf 5 september 1941 tot 26 september 1941
Notitie: Deutsche Truppen erobern ukrainische Hauptstadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Changsha (1941) (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 6 september 1941 tot 8 oktober 1941
Notitie: Chinesischen Truppen gelingt erneut die Verteidigung der Stadt; siehe wikipedia de
Blockade
Leningrader Blockade
vanaf 8 september 1941 tot 18 januari 1944
Notitie: Deutsche Truppen belagern sowjetische Großstadt; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Beowulf
vanaf 13 september 1941 tot 27 september 1941
Notitie: Deutsche Truppen besetzen die estnische Insel Saaremaa; siehe wikipedia de
Schlacht
Doppelschlacht bei Wjasma und Brjansk
vanaf 2 oktober 1941 tot 20 oktober 1941
Notitie: Deutsche Truppen erobern zwei sowjetische Großstädte; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht am Asowschen Meer
vanaf 5 oktober 1941 tot 10 oktober 1941
Notitie: Deutsche Truppen zerschlagen sowjetischen Gegenangriff; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Siegfried
vanaf 12 oktober 1941 tot 21 oktober 1941
Notitie: Deutsche Truppen besetzen die estnische Insel Hiiumaa; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Gondar
vanaf 18 oktober 1941 tot 28 oktober 1941
Notitie: Alliierte Truppen beenden die italienische Vorherrschaft in Ostafrika; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Sewastopol
vanaf 30 oktober 1941 tot 4 juli 1942
Notitie: Deutsche Truppen erobern befestigten Seehafen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Moskau
vanaf 15 november 1941 tot 5 december 1941
Notitie: Sowjetischen Truppen gelingt die Verteidigung der sowjetischen Hauptstadt und das Zurückdrängen der Deutschen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Rostow
vanaf 17 november 1941 tot 2 december 1941
Notitie: Deutsche Truppen besetzen sowjetische Großstadt am Don; siehe wikipedia de
Operation
Operation Crusader
vanaf 18 november 1941 tot 30 december 1941
Notitie: Alliierte beenden die Belagerung von Tobruk; siehe wikipedia de
Krieg
Pazifikkrieg
vanaf 1941 tot 1945
Konflikt
Angriff auf Pearl Harbor
7 december 1941
Notitie: Überraschungsangriff der Japaner auf die US-Pazifikflotte; siehe wikipedia de
Kampf
Kampf um Prachuap Khiri Khan
vanaf 8 december 1941 tot 9 december 1941
Notitie: Japanische Truppen erobern Thailand; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Changsha (1941/1942) (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
vanaf 24 december 1941 tot 5 januari 1942
Notitie: Dritter Abwehrerfolg der Chinesen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Cholm
vanaf 18 januari 1942 tot 8 juni 1942
Notitie: Deutsche Truppen halten sowjetischer Belagerung stand; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Wake
vanaf 8 december 1941 tot 23 december 1942
Notitie: Japanische Truppern erobern unter hohen Verlusten das Wake-Atoll; siehe wikipedia de
Invasion
Japanische Invasion der Malaiischen Halbinsel
vanaf 8 december 1941 tot 15 februari 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern Malaysia; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Philippinen
vanaf 8 december 1941 tot 9 juni 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern die Philippinen; siehe wikipedia de
Invasion
Japanische Invasion Borneos
vanaf 16 december 1941 tot maart 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern die Insel Borneo; siehe wikipedia de
Schlacht
Kesselschlacht von Demjansk
vanaf 8 januari 1942 tot 17 februari 1943
Notitie: Deutsche Truppen halten sich im Raum Demjansk gegen sowjetische Einschließung; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Tarakan
vanaf 11 januari 1942 tot 12 januari 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern die Insel Tarakan; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Rabaul
23 januari 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern die Stadt Rabaul; siehe wikipedia de
Seeschlacht
Seeschlacht vor Balikpapan
24 januari 1942
Notitie: Taktischer Sieg der USA; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Singapur
vanaf 31 januari 1942 tot 15 februari 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern den Inselstaat Singapur; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Straße von Makassar
4 februari 1942
Notitie: Alliierte Flotte wird zum Rückzug gezwungen; siehe wikipedia de
Invasion
Japanische Invasion Sumatras
vanaf 14 februari 1942 tot 28 maart 1942
Notitie: Japanische Truppen erobern die Insel Sumatra; siehe wikipedia de
Seeschlacht
Seeschlacht in der Straße von Badung
vanaf 19 februari 1942 tot 20 februari 1942
Notitie: Sieg der Japaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Timor
vanaf 19 februari 1942 tot 10 februari 1943
Notitie: Japanische Truppen erobern nach monatelangen Kämpfen die Insel Timor; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Javasee
vanaf 27 februari 1942 tot 28 februari 1942
Notitie: Japaner besiegen die alliierte Flotte vor Java; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Sundastraße
vanaf 28 februari 1942 tot 1 maart 1942
Notitie: Japanischer Sieg; siehe wikipedia de
Invasion
Japanische Invasion Javas
vanaf 1 maart 1942 tot 10 maart 1942
Notitie: Japaner erobern die Insel Java; siehe wikipedia de
Eroberung
Eroberung der Weihnachtsinsel
vanaf 31 maart 1942 tot 1 april 1942
Notitie: Japaner erobern die Weihnachtsinsel im Indischen Ozean; siehe wikipedia de
Konflikt
Attacke im Indischen Ozean
vanaf 1 april 1942 tot 9 april 1942
Notitie: Taktischer Sieg der Japaner; siehe wikipedia de
Konflikt
Doolittle Raid
18 april 1942
Notitie: Amerikanischer Luftangriff auf Tokio; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht im Korallenmeer
vanaf 7 mei 1942 tot 8 mei 1942
Notitie: Erstes Aufeinandertreffen der japanischen und amerikanischen Flugzeugträger; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Trappenjagd
vanaf 8 mei 1942 tot 20 mei 1942
Notitie: Deutsche Truppen besetzen die ukrainische Halbinsel Kertsch; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Theseus
vanaf 26 mei 1942 tot 21 juni 1942
Notitie: Deutsche Truppen erobern die Festung Tobruk in Libyen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Midway
vanaf 4 juni 1942 tot 7 juni 1942
Notitie: Schwere Niederlage der Japaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Erste Schlacht von El Alamein
vanaf 1 juli 1942 tot 31 juli 1942
Notitie: Vormarsch der Achsenmächte auf Alexandria wird aufgehalten; siehe wikipedia de
Operation
Operation Jubilee
19 augustus 1942
Notitie: Alliierter Landungsversuch in Nordfrankreich wird von deutschen Truppen abgewehrt; siehe wikipedia de
Operation
Sinjawinsker Operation
vanaf 19 augustus 1942 tot 10 oktober 1942
Notitie: Deutsche Truppen zerschlagen sowjetischen Entsatzangriff für Leningrad; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Alam Halfa
vanaf 30 augustus 1942 tot 5 september 1942
Notitie: Deutsche Offensive bei El Alamein scheitert; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Stalingrad
vanaf 13 september 1942 tot 2 februari 1943
Notitie: Endpunkt des Vordringens der deutschen Wehrmacht in der Sowjetunion; siehe wikipedia de
Schlacht
Zweite Schlacht von El Alamein
vanaf 23 oktober 1942 tot 5 november 1942
Notitie: Achsenmächte werden zum Rückzug gezwungen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Welikije Luki
vanaf 24 november 1942 tot 20 januari 1943
Notitie: Sowjetische Truppen besiegen deutsche Verbände im Raum Welikije Luki; siehe wikipedia de
Operation
Operation Mars
vanaf 25 november 1942 tot 21 december 1942
Notitie: Deutsche Truppen stoppen sowjetischen Angriff im Raum Rschew; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Guadalcanal
vanaf 7 augustus 1942 tot 9 februari 1943
Notitie: US-Truppen erobern nach schweren Kämpfen die Insel Guadalcanal; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht am Kasserinpass
vanaf 19 februari 1943 tot 25 februari 1943
Notitie: Deutsche Truppen vertreiben alliierte Verbände vom Kasserinpass in Tunesien; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Bismarcksee
vanaf 2 maart 1943 tot 4 maart 1943
Notitie: Alliierte Flugzeuge reiben japanischen Konvoi auf; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Charkow
vanaf 11 maart 1943 tot 18 maart 1943
Notitie: Deutsche Truppen erobern sowjetische Großstadt; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Zitadelle
vanaf 5 juli 1943 tot 16 juli 1943
Notitie: Erbitterte Kämpfe zwischen deutschen und sowjetischen Truppen im Kursker Frontbogen; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Aleuten
vanaf 6 juni 1943 tot 15 augustus 1943
Notitie: US-Truppen erobern nach monatelangen und verlustreichen Kämpfen die Aleuten-Inselkette zurück; siehe wikipedia de
Operation
Operation Husky
vanaf 10 juli 1943 tot 17 augustus 1943
Notitie: Alliierte Truppen besetzen die Insel Sizilien; siehe wikipedia de
Operation
Smolensker Operation
vanaf 7 augustus 1943 tot 2 oktober 1943
Notitie: Sowjetische Truppen dringen in Weißrussland ein; siehe wikipedia de
Operation
Donezbecken-Operation
vanaf 13 augustus 1943 tot 22 september 1943
Notitie: Deutsche Truppen werden hinter den Fluss Dnepr zurückgedrängt; siehe wikipedia de
Operation
Operation Double Strike
17 augustus 1943
Notitie: US-Luftwaffe erleidet bei Angriffen auf Regensburg und Schweinfurt schwere Verluste durch deutsches Abwehrfeuer; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht am Dnepr
vanaf 26 augustus 1943 tot 20 december 1943
Notitie: Sowjetische Truppen erleiden beim Überqueren des Flusses Dnepr schwere Verluste durch deutsches Abwehrfeuer; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Nördlichen Salomonen
vanaf 29 januari 1943 tot 14 februari 1944
Notitie: USA stoppen die Offensive der Japaner im Südpazifik; siehe wikipedia de
Seeschlacht
Seeschlacht bei der Kaiserin-Augusta-Bucht
vanaf 1 november 1943 tot 2 november 1943
Notitie: Zusätzlich kleines Seegefecht vor der Insel Bougainville; siehe wikipedia de
Gevangenis
Adres: Walburgplein
Tekst:

Bron: Gevangenis en Huis van Bewaring te Arnhem
Inventarisnummer: 0258
Klapper: Alfabetische index op de namen der in de registers vermelde personen, 1941-1973
Inventarisnummer: 196
Klapper: Index naamregister januari t/m december 1944
Registernummer: B 5849

Willem Gijsbertus en Mies de Vries (medewerkster Distributiekantoor) worden opgepakt wegens het smokkelen van bonkaarten. Na zijn arrestatie word Willem Gijsbertus samen met Mies de Vries naar het S.D. kantoor in Velp op den heuvel gebracht, daar zijn beide verhoord.

Dezelfde dag nog worden beiden naar het Huis van Bewaring is Arnhem gebracht. Zijn registratie vond plaats onder nummer B 5849.

Van hieruit is hij meerdere malen naar het S.D. kantoor gebracht aan de Utrechtseweg 55 in Arnhem voor verhoren.

Uit de nog bestaande klapper van het Huis van Bewaring I, kon worden opgemaakt, dat op 8 augustus 1944 hij op transport gezet is naar concentratiekamp KZ Herzogenbusch, en komt daar dezelfde dag aan.
Dit transport vond plaats door middel van een overvalwagen.

Het archief van het Huis van Bewaring I (Walburgplein) is tijdens de oorlogshandelingen in 1944 grotendeels verloren gegaan.

Concentratiekamp
Tekst:

Bron: Personeelskaarten van de Philips Werkplaatsen in Kamp Vught
Häftlingsnummer: P1961
Archief: Archief Nationaal Monument Kamp Vught

Aankomst
Op 8 augustus 1944 komt Willem Gijsbertus aan in concentratiekamp Vught, bij zijn registratie ontvangt hij zijn gevangenennummer, Häftlingsnummer: P1961.

Vervolgens wordt hij op 16 augustus 1944 ingedeeld bij het Philips-Kommando, werkplaats emailleer inrichting.

Vertrek
5 September 1944 vertrekt de overvolle trein met aan boord Willem Gijsbertus via Den Bosch, Oss, Nijmegen, Goch, Düsseldorf, Essen, Bielefeld, Hannover en Stendal naar het concentratiekamp KZ Sachsenhausen bij Berlijn. Hier komen ze op 8 september +/- 10 uur in de ochtend aan.

Zie Tabblad Verhalen | 05.09.1944-08.09.1944 - Ontruiming van kamp Vught & Transport naar Sachsenhausen.

Concentratiekamp KZ Herzogenbusch

Het 'Konzentrationslager Herzogenbusch', zoals Kamp Vught door de bezetter genoemd werd, was het enige 'officiële' SS-concentratiekamp in Nederland. Het viel rechtstreeks onder het economisch directoraat van de SS te Berlijn, waaronder ook de Duitse concentratiekampen ressorteerden. De bouw van het barakkencomplex was gefinancierd met geroofd joods kapitaal. In januari 1943 was het gereed en aan het eind van dat jaar werden in het kamp ook een crematorium en een gevangenis ('de Bunker') in gebruik genomen. Hier heeft zich het beruchte 'bunkerdrama' afgespeeld, toen meer dan zeventig vrouwen op elkaar in een cel geperst werden waarbij tien van hen het leven verloren.

Ongeveer eenderde van de gevangenen bestond uit joden met een voorlopige vrijstelling van transport naar het oosten. Zij moesten arbeid verrichten voor het Duitse leger. Verder bestond de kampbevolking uit mensen die joden hadden helpen onderduiken, verzetsmensen, Jehovah's Getuigen, verspreiders van illegale geschriften en onttrekkers aan de arbeidsinzet. De meeste gevangenen waren echter niet om politieke redenen opgepakt, maar zaten vast wegens economische delicten: zwarthandelaren, zwartslachters en mensen die goederen van de Wehrmacht hadden gestolen. Vught herbergde ook zo'n zeshonderd gijzelaars, die onder meer als vergelding voor activiteiten van het verzet werden vastgehouden. In totaal hebben naar schatting 30.000 gevangenen in Vught opgesloten gezeten. Van hen wisten er negentig te ontsnappen.

De gevangenen werden tewerkgesteld in Arbeitskommandos, werkploegen die zowel binnen als buiten het kamp arbeid verrichtten. In het kamp zelf waren onder meer het 'Philips-kommando', waar circa 1.200 joodse en niet-joodse gedetineerden radio-apparatuur en zaklantaarns ('knijpkatten') vervaardigden, en het 'Luftwaffe-Kommando' dat neergestorte vliegtuigen moest slopen voor de oorlogsindustrie. De buitencommando's verrichtten onder meer constructie- en reparatiewerkzaamheden op vliegvelden. In een door prikkeldraad afgesloten gedeelte van het barakkencomplex werd vanaf mei 1943 een apart vrouwenkamp ingericht voor vrouwelijke arrestanten, joodse vrouwen en echtgenoten en kinderen van gijzelaars.

In het gedeelte van het kamp waar alleen joden waren ondergebracht, het 'Judendurchgangslager', was joods zelfbestuur toegestaan compleet met een ordedienst. De SS-bewaking bemoeide zich nauwelijks met de interne aangelegenheden. De voedselsituatie in Vught was slecht maar verbeterde vanaf mei 1943. Dat was mede het gevolg van de hulppakketten die in het kamp bezorgd mochten worden en die afkomstig waren van particulieren, zoals de dames Timmenga en Van Beuningen, en van het Rode Kruis.

Onder druk van de geallieerde opmars werd het kamp begin september 1944 in allerijl door de bezetter ontruimd. Rond 3500 gevangenen werden halsoverkop op transport gesteld naar Duitsland, terwijl de kampleiding een veilig heenkomen zocht. Op 26 oktober 1944 komen de Canadezen aan in het kamp.

Concentratiekamp
Tekst:

Bron: Häftlingsnummernliste
Häftlingsnummer: 100377
Archief: Russisches Staatliches Militärarchiv
Plaats: Moskau
Dokument nr.: 1367/1/25, Bl. 100 RS

Aankomst
Op 9 september 1944 +/- 10 uur in de ochtend komt Willem Gijsbertus aan in KZ Sachsenhausen. Nadat alle gevangenen geteld waren, werden ze ingeschreven, Willem Gijsbertus krijgt gevangenennummer, Häftlingsnummer: 100377, daarna ontvingen ze kleding (iets wat voor kleding door moest gaan), en daarna weer op appél.
Om 18:00 uur werden alle gevangenen van het transport Vught gereed gemaakt voor een mars van 8km naar het plaatsje Germendorf, de gevangenen kwamen terecht in het Außen-Kommando Heinkel-werke. Hier verbleven de gevangenen tot 14 oktober 1944.

Vertrek
Nadat ze terug waren gekomen op 14 oktober 1944 van Germendorf, werden de gevangenen meteen weer op appél geplaatst. Dit appél duurde 36 uur en nadat de kamparts een keuring van de gevangenen had uitgevoerd. Werden de goedgekeurde gevangenen op 16 oktober 1944 per trein getransporteerd naar KZ Neuengamme.
Willem Gijsbertus was één van de 1.720 gevangenen (verschillende nationaliteiten), waarvan 1/3 Nederlanders, die vanuit KZ Sachsenhausen overgebracht werden naar KZ Neuengamme. Dezelfde dag zou de trein nog in KZ Neuengamme aankomen.

Concentratiekamp KZ Sachsenhausen

Sachsenhausen was tijdens de Tweede Wereldoorlog een concentratiekamp in nazi-Duitsland. Het kamp lag 35 kilometer van Berlijn en werd in 1936 gebouwd door gevangenen. Het kamp lag in de wijk Sandhausen (tegenwoordig Sachsenhausen, net als het kamp zelf) in de stad Oranienburg.

In Sachsenhausen hebben van 1939 tot 1945 ongeveer 200.000 mensen gevangengezeten, over de periode van 1936 tot 1939 zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. Volgens de 'officiële' cijfers zijn er ca. 30.000 tot 50.000 mensen omgekomen. Onder de gevangenen waren politieke tegenstanders van Adolf Hitler, krijgsgevangenen, zogenoemde asocialen, onder wie de Duitsers onder meer Roma schaarden. Verder Joden, homoseksuelen en Jehova's getuigen. Velen kwamen om het leven door ziekte, uithongering, uitputting, marteling en executie.

Concentratiekamp
Tekst:

Aankomst
In de late avond van 9 september 1944 kwamen de gevangenen aan, nadat ze een verschrikkelijk mars achter de rug hadden.

Vertrek
Op 14 oktober 1944 verlaat een groot deel van de gevangenen het complex en ging op weg naar het hoofdkamp KZ Sachsenhausen.

Zie Tabblad Verhalen | 08.09.1944-14.10.1944 - Außen-Kommando Heinkel-Werke

Concentratiekamp
Tekst:

Häftlingsnummer: 57807

Aankomst
Op 16 oktober 1944 komt vanuit concentratiekamp KZ Sachsenhausen Willem Gijsbertus aan in het hoofdkamp KZ Neuengamme.

Vertrek
Op 1 november 1944 vertrekt hij samen met andere Nederlanders per trein naar Achtrup, waar zij dezelfde dag aankomen.

Zie tabblad Verhalen | 16.10.1944-01.11.1944 - Concentratiekamp KZ Neuengamme

Concentratiekamp KZ Neuengamme

Kamp Neuengamme was een Duits concentratiekamp. Het kamp ligt zo'n achttien kilometer ten zuidoosten van Hamburg in Duitsland. Na de oorlog werd het gebruikt om leden van de SS, Wehrmachtsoldaten en leden van de NSDAP te interneren. Nog later werd door de justitiële overheid een strafgevangenis op het kampterrein gebouwd. Pas in de zestiger jaren werd op initiatief van een vereniging van voormalige Franse kampbewoners begonnen met het inrichten van een gedenkplaats op het kampterrein. Neuengamme fungeert tegenwoordig als een oorlogsmonument met herbouwde kampelementen en permanente exposities.
Het kamp werd op 13 december 1938 geopend en op 4 mei 1945 door de Geallieerden bevrijd. Tijdens deze periode verbleven ongeveer 106.000 mensen in Neuengamme. Het hoofdkamp, dat 213.000 vierkante meter groot is, ving de meeste mensen op, maar over het hele gebied lagen nog 96 zogenaamde buitenkampen die bestuurlijk gezien onder Neuengamme vielen. De mensen in de kampen, afkomstig uit zo'n 28 landen, waren veelal joden, zigeuners, homoseksuelen en krijgsgevangenen. Ook werden prostitués en Jehova's getuigen naar het kamp gedeporteerd. Neuengamme bezat geen gaskamers of vergelijkbare methoden om mensen massaal van het leven te beroven. Desondanks stierven er 55.000 mensen door de onmenselijke toestanden in het kamp, waaronder epidemieën en gebrek aan voedsel.
In de zomer van 1944 werden veel vrouwelijke ingezetenen van Auschwitz met hun Aufseherinnen (onder andere Käthe Becker, Erna Dickman en Angelika Grass) naar Neuengamme gezonden. Slechts een handvol van deze opzichters werd na de oorlog in Neurenberg berecht. Op 3 mei 1945 werden alle bewoners van Neuengamme in schepen geladen en achtergelaten in de baai van Lübeck om op die manier het bewijs dat het concentratiekamp had bestaan te verdoezelen. De Geallieerden, die de schepen 'aanzagen voor troepentransportvaartuigen', brachten de schepen tot zinken, waarbij naar schatting 7000 tot 8000 mensen omkwamen. Velen die de oever wisten te bereiken werden door de SS neergeschoten.
Vandaag de dag zijn drie van Neuengamme's buitenkampen omgevormd tot oorlogsmonumenten: één voor de twintig kinderen die in Hamburg aan medische experimenten werden onderworpen en vlak voor de Duitse capitulatie om het leven werden gebracht. Het tweede monument herdenkt de slavenarbeid die vrouwen uit Łódź moesten verrichten. Het derde monument bevindt zich in de gevangenis van Fuhlsbüttel, waar vooral communisten en politieke tegenstanders werden opgesloten. Zo'n 450 van hen werden door de nazi's vermoord.

Nederlanders
Naar Neuengamme werden ruim 5500 Nederlanders gedeporteerd, onder wie honderden vroeg in de oorlog gearresteerde communisten, anti-Duitse politiemensen en 661 mannen van de vergeldings-razzia van Putten. Van deze Nederlanders overleefden 600 mensen het kamp. Tot de Nederlanders die in Neuengamme omkwamen behoren Willem Niemeijer, Jan Campert, Jan van Hout en Anton de Kom (die in het buitenkamp Sandbostel overleed). Het Tweede Kamerlid Louis de Visser (CPN) overleefde het kamp, maar kwam om bij het geallieerde bombardement op het schip Cap Arcona. De latere journalist W.L. ("Boebie") Brugsma overleefde Neuengamme. Andries van Dantzig, die later psychiater zou worden, behoorde tot de overlevenden van het buitenkamp in Schwesing bij Husum. Hij zou in 2005 het eerste exemplaar in ontvangst nemen van een boek over de Nederlanders in het kamp.

Concentratiekamp
Tekst:

Op 1 november 1944 komt Willem Gijsbertus aan op het station van Achtrup.

Zie tabblad Verhalen | 01.11.1944-18.11.1944 - Außen-Kommando Ladelund

Schlacht
Schlacht um die Gilbert-Inseln
vanaf 20 november 1943 tot 24 november 1944
Notitie: US-Truppen erobern die beiden Atolle Makin und Tarawa; siehe wikipedia de
Vermelding ter Nagedachtenis
Adres: Hoofdstraat 3
Bron: Internet
Tekst:

De plaquette in het gemeentehuis van De Steeg (gemeente Rheden) is uitgevoerd in donkere natuursteen. Op de plaquette is in reliëf een tekst aangebracht.

De tekst op de plaquette luidt:

'AAN DE DIENSTGETROUWE AMBTENAREN DER GEMEENTE RHEDEN

J.A. TER HAAR
HOOFDAGENT DER POLITIE
OVERL. 15 MEI 1945 TE ERFURT

A.J. DEN HARTOG
LERAAR HANDELSAVONDSCHOOL
OVERL. 7 JAN. 1945 TE NEUENGAMME

H. DE LANGE
AMBTENAAR DISTRIBUTIEDIENST
OVERL. 17 JANUARI 1945 TE DACHAU

W.G. VAN ZWET
LEIDER DISTRIBUTIEDIENST
OVERL. 18 NOV. 1944 TE LADELUND

DIE ALS SLACHTOFFER ZIJN GEVALLEN TIJDENS DE DUITSCHE BEZETTING VAN ONS VADERLAND IN 1940-1945 NADAT ZIJ TAL VAN IN NOOD VERKEERENDE PERSONEN HADDEN GEHOLPEN
EERE ZIJ HUN NAGEDACHTENIS.'

Onderscheiding
Zilveren Eremedaille van de gemeente Rheden
17 december 1948
Tekst:

Bron: Distributie 1939-1948 Kring Rheden-Rozendaal
Bron: Toespraak van Burgemeester van Rheden Zimmerman

Postuum werd de Zilveren Eremedaille van de Gemeente Rheden aan zijn vrouw gegeven. Zij was samen met de moeder van Willem Gijsbertus aanwezig tijdens de afscheidsavond van het bestuur Distributiekring Rheden-Rozendaal op 17 december 1948.

koninkrijk
Prins-regent van België
vanaf 1944 tot 1950
Schlacht
Schlacht um den Brückenkopf von Narva
vanaf januari 1944 tot september 1944
Notitie: Deutsche Truppen ziehen sich vom Brückenkopf Narva zurück; siehe wikipedia de
Operation
Leningrad-Nowgoroder Operation
vanaf 14 januari 1944 tot 1 maart 1944
Notitie: Sowjetische Truppen beenden die deutsche Belagerung von Leningrad; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Monte Cassino
vanaf 17 januari 1944 tot 18 mei 1944
Notitie: Alliierte Truppen durchbrechen unter hohen Verlusten die deutsche Gustav-Linie; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Steinbock
vanaf 21 januari 1944 tot 29 mei 1944
Notitie: Intensivierung der Luftangriffe auf die britische Insel, insbesondere auf London; siehe wikipedia de
Operation
Operation Shingle
vanaf 22 januari 1944 tot 25 mei 1944
Notitie: Schlacht zwischen deutschen und alliierten Truppen um den Brückenkopf bei Anzio/Nettuno in Italien; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Marshall-Inseln
vanaf 31 januari 1944 tot 23 februari 1944
Notitie: US-Truppen erobern die Atolle Kwajalein und Eniwetok sowie den Stützpunkt Truk; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Krim
vanaf 8 april 1944 tot 12 mei 1944
Notitie: Deutsche Truppen räumen sowjetische Halbinsel; siehe wikipedia de
Operation
Operation Neptune
vanaf 6 juni 1944 tot 30 juni 1944
Notitie: Alliierte Truppen durchbrechen die deutsche Küstenverteidigung in der Normandie und etablieren einen Brückenkopf; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Caen
vanaf 6 juni 1944 tot 15 augustus 1944
Notitie: Alliierte Truppen erleiden bei der Einnahme der französischen Stadt Caen schwere Verluste durch deutsche Verbände; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Carentan
vanaf 8 juni 1944 tot 15 juni 1944
Notitie: Alliierte Truppen besetzen deutsche Schlüsselstellung der Normandie; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Paris
vanaf 10 juni 1944 tot 25 augustus 1944
Notitie: Alliierte Truppen erobern französische Hauptstadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Cherbourg
vanaf 14 juni 1944 tot 26 juni 1944
Notitie: Alliierte Truppen erobern die französische Stadt Cherbourg; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht in der Philippinensee
vanaf 19 juni 1944 tot 20 juni 1944
Notitie: Schwere Verluste der Japaner; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Saint-Lô
vanaf 3 juli 1944 tot 20 juli 1944
Notitie: Alliierte Truppen durchbrechen deutsche Linie; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Changsha (1944) (Zweiter Japanisch-Chinesischer Krieg)
1 augustus 1944
Notitie: Japanische Truppen erobern Changsha; siehe wikipedia de
Operation
Lwiw-Sandomierz-Operation
vanaf 13 juli 1944 tot 29 augustus 1944
Notitie: Sowjetische Truppen erobern die Westukraine und Südostpolen; siehe wikipedia de
Operation
Operation Cobra
vanaf 24 juli 1944 tot 4 augustus 1944
Notitie: Alliierte Truppen brechen aus dem Brückenkopf in der Normandie aus; siehe wikipedia de
Unternehmen
Unternehmen Lüttich
6 augustus 1944
Notitie: Deutscher Gegenangriff auf den alliierten Brückenkopf der Normandie; siehe wikipedia de
Konflikt
Kessel von Falaise
vanaf 12 augustus 1944 tot 21 augustus 1944
Notitie: Deutscher Verband wird eingekesselt und erleidet schwere Verluste; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um die Marianen-Inseln
vanaf 15 juni 1944 tot augustus 1944
Notitie: US-Truppen erobern die Inseln Guam, Saipan und Tinian; siehe wikipedia de
Schlacht
Luftschlacht über dem Erzgebirge
11 september 1944
Notitie: US-Luftwaffe erleidet schwere Verluste durch deutsche Jagdflugzeuge; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht von Gemmano
vanaf 4 september 1944 tot 15 september 1944
Notitie: Alliierte Truppen besetzen das italienische Dorf Gemmano und die nähere Umgebung; siehe wikipedia de
Operation
Baltische Operation
vanaf 14 september 1944 tot 24 november 1944
Notitie: Sowjetische Truppen besetzen fast das gesamte Baltikum; siehe wikipedia de
Operation
Operation Jassy-Kischinew
vanaf 20 september 1944 tot 23 september 1944
Notitie: Sowjetische Truppen erobern große Teile Rumäniens; siehe wikipedia de
Operation
Operation Market Garden
vanaf 17 september 1944 tot 27 september 1944
Notitie: Alliierter Luftlande-Angriff in den Niederlanden wird von deutschen Truppen abgewehrt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Aachen
vanaf 2 oktober 1944 tot 21 oktober 1944
Notitie: Alliierte Truppen erobern erste deutsche Großstadt; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht im Hürtgenwald
vanaf 6 oktober 1944 tot 10 februari 1945
Notitie: Alliierte Truppen erleiden beim Vorrücken in der Nordeifel schwere Verluste durch deutsche Abwehrstellungen; siehe wikipedia de
Operation
Petsamo-Kirkenes-Operation
vanaf 7 oktober 1944 tot 29 oktober 1944
Notitie: Winterschlacht zwischen deutschen und sowjetischen Truppen in Nordnorwegen und Finnland; siehe wikipedia de
Schlacht
Schlacht um Leyte
vanaf 17 oktober 1944 tot 31 december 1944
Notitie: USA erobern die Insel Leyte; siehe wikipedia de
Schlacht
See- und Luftschlacht im Golf von Leyte
vanaf 23 oktober 1944 tot 26 oktober 1944
Notitie: USA besiegen Japan; siehe wikipedia de
Overlijden
Doodsoorzaak: Dysenterie
Details citaat: Aktenummer: 81/1944
Tekst:

Bron: Sterbebuch

Volgens de melding in het sterbebuch van concentratiekamp KZ Neuengamme overlijd Willem Gijsbertus op 18 november 1944 om 3:30 uur aan de gevolgen van dysenterie. Of dit ook juist is, kan niet met zekerheid worden vastgesteld. Gezien de aantekeningen (tijd van overlijden van Willem Gijsbertus en die van andere gevangen voor en na hem) in het sterbebuch, kan uit deze tijden van overlijden ook worden opgemaakt dat zij allemaal in de ziekenbarak van het kamp waren, en daar door een S.S. kamparts een injectie hebben gekregen in het hart, nadat een gevangene deze injectie had gekregen was hij meteen overleden.
Het sterbebuch vermeld namelijk iedere 5 minuten een overlijden van een gevangene op die datum. Deze aanname wordt bevestigd door medewerkers van het huidige archief van KZ Neuengamme. Dit soort zaken kwamen zeer vaak voor in dit concentratiekamp.

Aktenummer: 319
Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 33083
Gemeente: Rheden
Soort Akte: Overlijden
Opgemaakt: 02-10-1946
Elders overleden

Gedeelde notitie: Dysenterie

Dysenterie

Dysenterie is een zware vorm van diarree die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting.

Er zijn talloze oorzaken van dit ziektebeeld. Twee bekende varianten van dysenterie zijn:

shigellose, die veroorzaakt wordt door shigella-bacteriën. Een patiënt met shigellose zal vaak herstellen zonder antibiotica. Wel is toedienen van extra vocht in een speciale samenstelling noodzakelijk, omdat de patiënt door de heftige diarree uitdrogingsverschijnselen kan krijgen. Een behandeling wordt echter vaak aangeraden omdat de ziekte relatief ernstig en zeer besmettelijk is. De ziekte kan overgedragen worden via handdrukken, deurklinken, toiletbrillen, enzovoort.
amoebendysenterie, die veroorzaakt wordt door amoeben. Amoebendysenterie wordt overgedragen door besmet water en staat bekend als reizigersdiarree, hoewel het soms ook wordt waargenomen in geïndustrialiseerde landen. Een infectie van de lever met vorming van amoebenabcessen kan voorkomen. De ziekte kan behandeld worden met antibiotica.
De ziekte kwam onder andere in de 18de eeuw veelvuldig voor op het Brabantse platteland en was beter bekend onder naam "rode loop". De ziekte was in deze tijden dikwijls fataal bij kinderen en oudere zwakke mensen.

Begrafenis
Tekst:

Begraafplaats: Neuer Friedhof

Nummer: 4
Gedenkboek: 34

De doden werden begraven in 9 massagraven op de begraafplaats van Ladelund. Dit gebeurde door pastoor Johannes Meyer met alle christelijke waardigheid. Ook na de oorlog bleven de graven zo goed onderhouden, dat er slechts één lichaam is gerepatrieerd naar zijn vaderland. Op plaquettes staan de namen van de slachtoffers, en de graven zijn beplant met heideplanten, die verwijzen naar de streek van het dorp Putten, waar 111 slachtoffers vandaan kwamen.

Vermelding ter Nagedachtenis
Tekst:

Willem Gijsbertus van Zwet is opgenomen in het gedenkboek van het verzet. Hij heeft een plaats gekregen op de “Erelijst van Gevallenen 1940 -1945”, een boek met 18.000 namen dat bij de ingang van de Tweede Kamer ligt in Den Haag en waarvan iedere dag een bladzijde wordt omgeslagen.
Ook online, via internet is de inhoud van het boek te bekijken, en kun je virtueel bij een persoon een bloemetje achter laten.

Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De Erelijst van Gevallenen 1940-1945 in Den Haag is opgericht ter nagedachtenis aan bijna 18.000 Nederlanders die waar ook ter wereld tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.

De Erelijst in ingedeeld in vijf groepen: militairen van de Koninklijke Landmacht, officieren en manschappen van de Koninklijke Marine, bemanningsleden van Nederlandse koopvaardijschepen, militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en leden van het Indisch verzet en tenslotte verzetsdeelnemers in Nederland.

Oprichting
De zusters Benedictinessen van de Onze Lieve Vrouwe Abdij in Oosterhout kalligrafeerden de 18.000 namen op speciaal duurzaam papier. Dit karwei duurde in totaal tien jaar. Jan van Krimpen ontwierp het lettertype van de erelijst. De omlijsting is ontworpen door Aldo van Eyk.
Onthulling
Op 4 mei 1960 is de Erelijst, tijdens een bijeenkomst in de Ridderzaal, door Koningin Juliana aangeboden aan de Staten-Generaal.

Herdenking
Elke dag wordt een bladzijde omgeslagen. Dit betekent dat in een periode van ongeveer twee jaar elke naam een keer zichtbaar is geweest. Jaarlijks wordt er op 4 mei een krans bij de erelijst gelegd door de beide Kamervoorzitters en de minister-president. Daarna volgt een minuut stilte voor de slachtoffers.

Gezin met ouders
vader
Willem Gijsbertus van Zwet
18721935
Geboorte: 28 januari 1872 32 23 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden: 14 december 1935Velp, Rheden, Gelderland, Nederland
moeder
Cornelia Anna Maria Gertzen
18741955
Geboorte: 8 oktober 1874 36 32 Beuningen, Beuningen, Gelderland, Nederland
Overlijden: 8 december 1955Velp, Rheden, Gelderland, Nederland
Burgerlijk huwelijk Burgerlijk huwelijk21 mei 1897Deventer, Deventer, Overijssel, Nederland
11 maanden
oudere broer
Jan van Zwet
1898
Geboorte: 11 april 1898 26 23 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden:
14 maanden
oudere zus
Anna Elizabeth van Zwet
1899
Geboorte: 18 juni 1899 27 24 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden:
2 jaar
oudere zus
Johanna Willemina van Zwet
19011968
Geboorte: 13 juli 1901 29 26 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden: 25 mei 1968's-Gravenhage, 's-Gravenhage, Zuid-Holland, Nederland
22 maanden
oudere zus
Cornelia Anna Maria van Zwet
1903
Geboorte: 8 mei 1903 31 28 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden:
3 jaar
oudere zus
Willemina Gijsberta van Zwet
19062002
Geboorte: 7 januari 1906 33 31 Rotterdam, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden: 5 februari 2002's-Gravenhage, 's-Gravenhage, Zuid-Holland, Nederland
3 jaar
hijzelf
Willem Gijsbertus van Zwet
19081944
Geboorte: 11 juni 1908 36 33 Kralingen, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden: 18 november 1944Ladelund, Nordfriesland, Schleswig-Holstein, Duitsland
Gezin met Henriette Françoise Jäger
hijzelf
Willem Gijsbertus van Zwet
19081944
Geboorte: 11 juni 1908 36 33 Kralingen, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Overlijden: 18 november 1944Ladelund, Nordfriesland, Schleswig-Holstein, Duitsland
echtgenote
Henriette Françoise Jäger
19072002
Geboorte: 15 december 1907 29 26 Semarang, Midden-Java, Java, Nederlands-Indië
Overlijden: 13 december 2002Ladispoli, Rome, Lazio, Italië
dochter
Louise Ann van Zwet
Geboorte
Details citaat: Aktenummer: 6390
Tekst:

Gemeente: Rotterdam
Soort Akte: Geboorte
Bron: k004v

Aangever:
Willem Gijsbertus van Zwet |36 jaar | Koopman in Kaas | Slotlaan 37, Rotterdam
Getuigen:
Willem Schrevel | 49 jaar | Kantoorbediende | Rotterdam
Roedolf Scherer | 52 jaar | Kantoorbediende | Rotterdam

Woonplaats
Tekst:

Bron: Adresboeken

Woonplaats
Tekst:

12.01.1921-25.08.1941 - de Ruijterlaan 11
26.08.1941-16.06.1944 - Kastanjelaan 14

Verzet 1940-1945
Bron: Boek
Tekst:

KASTANJELAAN 13

-“Neemt U plaats”, zegt Evert Hekkers en biedt zijn bezoeker een stoel aan. “Alleen in het bijzijn van een getuige wil ik dit pakje openmaken. Meneer van Zwet heeft destijds gevraagd het heel goed te verstoppen en pas na de bevrijding open te maken; dat gebeurt dus nu”. Beiden kijken gespannen toe: touwtje los, papier er af, deksel open…….. allemaal stempeis, kennelijk voortreffelijke kopieën, van Wehrmacht tot SE, van SD tot Ortskommandant.

Nu gaat beiden een licht op: dus zo kwam Willem van Zwet aan die”originele” Duitse verklaringen; daardoor konden zoveel mensen illegaal aan bonkaarten geholpen worden

“Ja”, vertelt ons een Velpenaar, “zo ging dat toen inderdaad. De Gemeentelijke Distributiedienst hier aan de Kastanjelaan startte in ‘39 en na de eerste leider, Kunst, kreeg Willem van Zwet deze functie. Hij was een zeer beminnelijk mens en een humaan chef, beheerde de Dienst uitstekend en enigszins uitzonderingsgewijs kwam fraude onder de ambtenaren niet voor. Do teamgeest was voortreffelijk en mevrouw Hekkers, die we Tante Bets noemden,zorgde niet alleen voor koffie en thee maar was ook een soort moeder over dat eigenlijk bij elkaar geraapte stel mensen, meestal door de oorlog uit eigen beroep verdreven.

Misschien mede door die goede sfeer kwam Van Zwet, in zijn hart een volkomen onkreukbare man, er toe “iets te doen” voor de goede zaak. Langs administratieve wegen lukte het hem steeds meer extra bonkaarten beschikbaar te stellen voor onderduikers, Joden en vluchtelingen, waarbij Straalman steeds voor “nieuwe” stamkaarten zorgde. Honderden bonkaarten gingen o.m. naar ambtenaar M. die ze deels weer doorspeelde aan verzetsman Johan. Die heeft nu, in 1982 nog de complete boekhouding van het verdeelsysteem.

Evert Hekkers was één van Van Zwet’s vertrouwelingen, die de bonkaarten “rondbracht” maar hij had zelf ook verscheidene adressen. En juist dat moest een loslippige dame een Velpse winkel eens even vertellen. Mevrouw Levering, echtgenote van Van Zwet’s plaatsvervanger, sloeg onmiddellijk alarm. Van Zwet bleef nu ‘s nachts niet meer thuis maar ging wel overdag naar kantoor. Bovendien had hij-enkele NSB-ers als ambtenaren moeten accepteren en we weten dus niet precies hoe hij verraden werd maar twee dagen later, op 16 juni ‘44, stormde de SD het gebouw binnen: “Herr von Zwet” moesten ze hebben.

Mies de Vries schrok verschrikkelijk maar zei koelbloedig: “Is er niet, maar ik zal voor U informeren” -Ze rende naar boven, gooide de deur van Van Zwet’s kamer open en riep goed hard: “Meneer Jansen, weet U soms waar meneer van Zwet is?”

Maar meteen stonden er al twee Sd-ers achter haar:

“Bitte Fraülein, wir wissen genau wie Herr von Zwet aussieht”. Beiden werden toen gearresteerd, in Arnhem “verhoord”, toen naar Vught overgebracht en vandaar naar een Duits concentratiekamp. Het was vreselijk. Op 19 december ‘44 bereikte de familie de Jobstijding dat Willem van Zwet op 18 november in het kamp Ladelund aan dysenterie was overleden.

We waren er hier allemaal kapot van. Daar kwam bij dat op 13 juli De Lange ook gearresteerd was, een fijne vent voor z ‘n superieuren en collega’s. op 17 januari ‘45, een paar maanden voor de bevrijding, is hij in Neuengamme overleden. Gelukkig is Mies de Vries na de bevrijding teruggekeerd. Van Zwet’s opvolger, Levering, deed zo te zien “nergens aan” en dat gebeurde zo voortreffelijk dat hij, hoewel heel voorzichtig geworden, in korte tijd nog veel meer bonkaarten ging “verdelen”.

Na Arnhern’s evacuatie bleek het inwonertal van Velp verdubbeld te zijn. Door een griezelig verlaten spookstad ging Levering met z’n Arnhemse collega lopend driemaal op weg om de daar nog aanwezige bonvoorraden op te halen. Het gammele trekkarretje was telkens afgeladen. Soms moesten ze het ding midden op de straat laten staan om dekking te zoeken voor inslaande granaten.

En in Velp gekomen zorgden ze dan samen mede voor het nu nog veel groter geworden onderduikersbestand. JOHAN, die begon met 5 onderduikers had er toen al 400 onder zijn hoede. Bovendien zorgde hij financieel voor hun via het NSF. Daardoor kon hij in opdracht van de Ned.Regering elke maand over f 6.000,- beschikken. Op die manier is door de Velpenaren veel voor aI die onderduikers gedaan.

Boek: Oorlog Vervolging en Verzet in Rheden en omgeving 1940-1945

Beroep
Tekst:

Van 16 juli 1940 als Plaatsvervangend Leider en vanaf 1 maart 1941 tot 16 juni 1944 Leider van de Distributiedienst.

Gevangenis
Tekst:

Bron: Gevangenis en Huis van Bewaring te Arnhem
Inventarisnummer: 0258
Klapper: Alfabetische index op de namen der in de registers vermelde personen, 1941-1973
Inventarisnummer: 196
Klapper: Index naamregister januari t/m december 1944
Registernummer: B 5849

Willem Gijsbertus en Mies de Vries (medewerkster Distributiekantoor) worden opgepakt wegens het smokkelen van bonkaarten. Na zijn arrestatie word Willem Gijsbertus samen met Mies de Vries naar het S.D. kantoor in Velp op den heuvel gebracht, daar zijn beide verhoord.

Dezelfde dag nog worden beiden naar het Huis van Bewaring is Arnhem gebracht. Zijn registratie vond plaats onder nummer B 5849.

Van hieruit is hij meerdere malen naar het S.D. kantoor gebracht aan de Utrechtseweg 55 in Arnhem voor verhoren.

Uit de nog bestaande klapper van het Huis van Bewaring I, kon worden opgemaakt, dat op 8 augustus 1944 hij op transport gezet is naar concentratiekamp KZ Herzogenbusch, en komt daar dezelfde dag aan.
Dit transport vond plaats door middel van een overvalwagen.

Het archief van het Huis van Bewaring I (Walburgplein) is tijdens de oorlogshandelingen in 1944 grotendeels verloren gegaan.

Concentratiekamp
Tekst:

Bron: Personeelskaarten van de Philips Werkplaatsen in Kamp Vught
Häftlingsnummer: P1961
Archief: Archief Nationaal Monument Kamp Vught

Aankomst
Op 8 augustus 1944 komt Willem Gijsbertus aan in concentratiekamp Vught, bij zijn registratie ontvangt hij zijn gevangenennummer, Häftlingsnummer: P1961.

Vervolgens wordt hij op 16 augustus 1944 ingedeeld bij het Philips-Kommando, werkplaats emailleer inrichting.

Vertrek
5 September 1944 vertrekt de overvolle trein met aan boord Willem Gijsbertus via Den Bosch, Oss, Nijmegen, Goch, Düsseldorf, Essen, Bielefeld, Hannover en Stendal naar het concentratiekamp KZ Sachsenhausen bij Berlijn. Hier komen ze op 8 september +/- 10 uur in de ochtend aan.

Zie Tabblad Verhalen | 05.09.1944-08.09.1944 - Ontruiming van kamp Vught & Transport naar Sachsenhausen.

Concentratiekamp
Tekst:

Bron: Häftlingsnummernliste
Häftlingsnummer: 100377
Archief: Russisches Staatliches Militärarchiv
Plaats: Moskau
Dokument nr.: 1367/1/25, Bl. 100 RS

Aankomst
Op 9 september 1944 +/- 10 uur in de ochtend komt Willem Gijsbertus aan in KZ Sachsenhausen. Nadat alle gevangenen geteld waren, werden ze ingeschreven, Willem Gijsbertus krijgt gevangenennummer, Häftlingsnummer: 100377, daarna ontvingen ze kleding (iets wat voor kleding door moest gaan), en daarna weer op appél.
Om 18:00 uur werden alle gevangenen van het transport Vught gereed gemaakt voor een mars van 8km naar het plaatsje Germendorf, de gevangenen kwamen terecht in het Außen-Kommando Heinkel-werke. Hier verbleven de gevangenen tot 14 oktober 1944.

Vertrek
Nadat ze terug waren gekomen op 14 oktober 1944 van Germendorf, werden de gevangenen meteen weer op appél geplaatst. Dit appél duurde 36 uur en nadat de kamparts een keuring van de gevangenen had uitgevoerd. Werden de goedgekeurde gevangenen op 16 oktober 1944 per trein getransporteerd naar KZ Neuengamme.
Willem Gijsbertus was één van de 1.720 gevangenen (verschillende nationaliteiten), waarvan 1/3 Nederlanders, die vanuit KZ Sachsenhausen overgebracht werden naar KZ Neuengamme. Dezelfde dag zou de trein nog in KZ Neuengamme aankomen.

Concentratiekamp
Tekst:

Aankomst
In de late avond van 9 september 1944 kwamen de gevangenen aan, nadat ze een verschrikkelijk mars achter de rug hadden.

Vertrek
Op 14 oktober 1944 verlaat een groot deel van de gevangenen het complex en ging op weg naar het hoofdkamp KZ Sachsenhausen.

Zie Tabblad Verhalen | 08.09.1944-14.10.1944 - Außen-Kommando Heinkel-Werke

Concentratiekamp
Tekst:

Häftlingsnummer: 57807

Aankomst
Op 16 oktober 1944 komt vanuit concentratiekamp KZ Sachsenhausen Willem Gijsbertus aan in het hoofdkamp KZ Neuengamme.

Vertrek
Op 1 november 1944 vertrekt hij samen met andere Nederlanders per trein naar Achtrup, waar zij dezelfde dag aankomen.

Zie tabblad Verhalen | 16.10.1944-01.11.1944 - Concentratiekamp KZ Neuengamme

Concentratiekamp
Tekst:

Op 1 november 1944 komt Willem Gijsbertus aan op het station van Achtrup.

Zie tabblad Verhalen | 01.11.1944-18.11.1944 - Außen-Kommando Ladelund

Overlijden
Details citaat: Aktenummer: 81/1944
Tekst:

Bron: Sterbebuch

Volgens de melding in het sterbebuch van concentratiekamp KZ Neuengamme overlijd Willem Gijsbertus op 18 november 1944 om 3:30 uur aan de gevolgen van dysenterie. Of dit ook juist is, kan niet met zekerheid worden vastgesteld. Gezien de aantekeningen (tijd van overlijden van Willem Gijsbertus en die van andere gevangen voor en na hem) in het sterbebuch, kan uit deze tijden van overlijden ook worden opgemaakt dat zij allemaal in de ziekenbarak van het kamp waren, en daar door een S.S. kamparts een injectie hebben gekregen in het hart, nadat een gevangene deze injectie had gekregen was hij meteen overleden.
Het sterbebuch vermeld namelijk iedere 5 minuten een overlijden van een gevangene op die datum. Deze aanname wordt bevestigd door medewerkers van het huidige archief van KZ Neuengamme. Dit soort zaken kwamen zeer vaak voor in dit concentratiekamp.

Aktenummer: 319
Toegangnr: 0207
Inventarisnr: 33083
Gemeente: Rheden
Soort Akte: Overlijden
Opgemaakt: 02-10-1946
Elders overleden

Begrafenis
Tekst:

Begraafplaats: Neuer Friedhof

Nummer: 4
Gedenkboek: 34

De doden werden begraven in 9 massagraven op de begraafplaats van Ladelund. Dit gebeurde door pastoor Johannes Meyer met alle christelijke waardigheid. Ook na de oorlog bleven de graven zo goed onderhouden, dat er slechts één lichaam is gerepatrieerd naar zijn vaderland. Op plaquettes staan de namen van de slachtoffers, en de graven zijn beplant met heideplanten, die verwijzen naar de streek van het dorp Putten, waar 111 slachtoffers vandaan kwamen.

Vermelding ter Nagedachtenis
Bron: Internet
Tekst:

De plaquette in het gemeentehuis van De Steeg (gemeente Rheden) is uitgevoerd in donkere natuursteen. Op de plaquette is in reliëf een tekst aangebracht.

De tekst op de plaquette luidt:

'AAN DE DIENSTGETROUWE AMBTENAREN DER GEMEENTE RHEDEN

J.A. TER HAAR
HOOFDAGENT DER POLITIE
OVERL. 15 MEI 1945 TE ERFURT

A.J. DEN HARTOG
LERAAR HANDELSAVONDSCHOOL
OVERL. 7 JAN. 1945 TE NEUENGAMME

H. DE LANGE
AMBTENAAR DISTRIBUTIEDIENST
OVERL. 17 JANUARI 1945 TE DACHAU

W.G. VAN ZWET
LEIDER DISTRIBUTIEDIENST
OVERL. 18 NOV. 1944 TE LADELUND

DIE ALS SLACHTOFFER ZIJN GEVALLEN TIJDENS DE DUITSCHE BEZETTING VAN ONS VADERLAND IN 1940-1945 NADAT ZIJ TAL VAN IN NOOD VERKEERENDE PERSONEN HADDEN GEHOLPEN
EERE ZIJ HUN NAGEDACHTENIS.'

Onderscheiding
Tekst:

Bron: Distributie 1939-1948 Kring Rheden-Rozendaal
Bron: Toespraak van Burgemeester van Rheden Zimmerman

Postuum werd de Zilveren Eremedaille van de Gemeente Rheden aan zijn vrouw gegeven. Zij was samen met de moeder van Willem Gijsbertus aanwezig tijdens de afscheidsavond van het bestuur Distributiekring Rheden-Rozendaal op 17 december 1948.

Vermelding ter Nagedachtenis
Tekst:

Willem Gijsbertus van Zwet is opgenomen in het gedenkboek van het verzet. Hij heeft een plaats gekregen op de “Erelijst van Gevallenen 1940 -1945”, een boek met 18.000 namen dat bij de ingang van de Tweede Kamer ligt in Den Haag en waarvan iedere dag een bladzijde wordt omgeslagen.
Ook online, via internet is de inhoud van het boek te bekijken, en kun je virtueel bij een persoon een bloemetje achter laten.

Concentratiekamp
Gedeelde notitie

Concentratiekamp KZ Herzogenbusch

Het 'Konzentrationslager Herzogenbusch', zoals Kamp Vught door de bezetter genoemd werd, was het enige 'officiële' SS-concentratiekamp in Nederland. Het viel rechtstreeks onder het economisch directoraat van de SS te Berlijn, waaronder ook de Duitse concentratiekampen ressorteerden. De bouw van het barakkencomplex was gefinancierd met geroofd joods kapitaal. In januari 1943 was het gereed en aan het eind van dat jaar werden in het kamp ook een crematorium en een gevangenis ('de Bunker') in gebruik genomen. Hier heeft zich het beruchte 'bunkerdrama' afgespeeld, toen meer dan zeventig vrouwen op elkaar in een cel geperst werden waarbij tien van hen het leven verloren.

Ongeveer eenderde van de gevangenen bestond uit joden met een voorlopige vrijstelling van transport naar het oosten. Zij moesten arbeid verrichten voor het Duitse leger. Verder bestond de kampbevolking uit mensen die joden hadden helpen onderduiken, verzetsmensen, Jehovah's Getuigen, verspreiders van illegale geschriften en onttrekkers aan de arbeidsinzet. De meeste gevangenen waren echter niet om politieke redenen opgepakt, maar zaten vast wegens economische delicten: zwarthandelaren, zwartslachters en mensen die goederen van de Wehrmacht hadden gestolen. Vught herbergde ook zo'n zeshonderd gijzelaars, die onder meer als vergelding voor activiteiten van het verzet werden vastgehouden. In totaal hebben naar schatting 30.000 gevangenen in Vught opgesloten gezeten. Van hen wisten er negentig te ontsnappen.

De gevangenen werden tewerkgesteld in Arbeitskommandos, werkploegen die zowel binnen als buiten het kamp arbeid verrichtten. In het kamp zelf waren onder meer het 'Philips-kommando', waar circa 1.200 joodse en niet-joodse gedetineerden radio-apparatuur en zaklantaarns ('knijpkatten') vervaardigden, en het 'Luftwaffe-Kommando' dat neergestorte vliegtuigen moest slopen voor de oorlogsindustrie. De buitencommando's verrichtten onder meer constructie- en reparatiewerkzaamheden op vliegvelden. In een door prikkeldraad afgesloten gedeelte van het barakkencomplex werd vanaf mei 1943 een apart vrouwenkamp ingericht voor vrouwelijke arrestanten, joodse vrouwen en echtgenoten en kinderen van gijzelaars.

In het gedeelte van het kamp waar alleen joden waren ondergebracht, het 'Judendurchgangslager', was joods zelfbestuur toegestaan compleet met een ordedienst. De SS-bewaking bemoeide zich nauwelijks met de interne aangelegenheden. De voedselsituatie in Vught was slecht maar verbeterde vanaf mei 1943. Dat was mede het gevolg van de hulppakketten die in het kamp bezorgd mochten worden en die afkomstig waren van particulieren, zoals de dames Timmenga en Van Beuningen, en van het Rode Kruis.

Onder druk van de geallieerde opmars werd het kamp begin september 1944 in allerijl door de bezetter ontruimd. Rond 3500 gevangenen werden halsoverkop op transport gesteld naar Duitsland, terwijl de kampleiding een veilig heenkomen zocht. Op 26 oktober 1944 komen de Canadezen aan in het kamp.

Concentratiekamp
Gedeelde notitie

Concentratiekamp KZ Sachsenhausen

Sachsenhausen was tijdens de Tweede Wereldoorlog een concentratiekamp in nazi-Duitsland. Het kamp lag 35 kilometer van Berlijn en werd in 1936 gebouwd door gevangenen. Het kamp lag in de wijk Sandhausen (tegenwoordig Sachsenhausen, net als het kamp zelf) in de stad Oranienburg.

In Sachsenhausen hebben van 1939 tot 1945 ongeveer 200.000 mensen gevangengezeten, over de periode van 1936 tot 1939 zijn geen betrouwbare cijfers beschikbaar. Volgens de 'officiële' cijfers zijn er ca. 30.000 tot 50.000 mensen omgekomen. Onder de gevangenen waren politieke tegenstanders van Adolf Hitler, krijgsgevangenen, zogenoemde asocialen, onder wie de Duitsers onder meer Roma schaarden. Verder Joden, homoseksuelen en Jehova's getuigen. Velen kwamen om het leven door ziekte, uithongering, uitputting, marteling en executie.

Concentratiekamp
Gedeelde notitie

Concentratiekamp KZ Neuengamme

Kamp Neuengamme was een Duits concentratiekamp. Het kamp ligt zo'n achttien kilometer ten zuidoosten van Hamburg in Duitsland. Na de oorlog werd het gebruikt om leden van de SS, Wehrmachtsoldaten en leden van de NSDAP te interneren. Nog later werd door de justitiële overheid een strafgevangenis op het kampterrein gebouwd. Pas in de zestiger jaren werd op initiatief van een vereniging van voormalige Franse kampbewoners begonnen met het inrichten van een gedenkplaats op het kampterrein. Neuengamme fungeert tegenwoordig als een oorlogsmonument met herbouwde kampelementen en permanente exposities.
Het kamp werd op 13 december 1938 geopend en op 4 mei 1945 door de Geallieerden bevrijd. Tijdens deze periode verbleven ongeveer 106.000 mensen in Neuengamme. Het hoofdkamp, dat 213.000 vierkante meter groot is, ving de meeste mensen op, maar over het hele gebied lagen nog 96 zogenaamde buitenkampen die bestuurlijk gezien onder Neuengamme vielen. De mensen in de kampen, afkomstig uit zo'n 28 landen, waren veelal joden, zigeuners, homoseksuelen en krijgsgevangenen. Ook werden prostitués en Jehova's getuigen naar het kamp gedeporteerd. Neuengamme bezat geen gaskamers of vergelijkbare methoden om mensen massaal van het leven te beroven. Desondanks stierven er 55.000 mensen door de onmenselijke toestanden in het kamp, waaronder epidemieën en gebrek aan voedsel.
In de zomer van 1944 werden veel vrouwelijke ingezetenen van Auschwitz met hun Aufseherinnen (onder andere Käthe Becker, Erna Dickman en Angelika Grass) naar Neuengamme gezonden. Slechts een handvol van deze opzichters werd na de oorlog in Neurenberg berecht. Op 3 mei 1945 werden alle bewoners van Neuengamme in schepen geladen en achtergelaten in de baai van Lübeck om op die manier het bewijs dat het concentratiekamp had bestaan te verdoezelen. De Geallieerden, die de schepen 'aanzagen voor troepentransportvaartuigen', brachten de schepen tot zinken, waarbij naar schatting 7000 tot 8000 mensen omkwamen. Velen die de oever wisten te bereiken werden door de SS neergeschoten.
Vandaag de dag zijn drie van Neuengamme's buitenkampen omgevormd tot oorlogsmonumenten: één voor de twintig kinderen die in Hamburg aan medische experimenten werden onderworpen en vlak voor de Duitse capitulatie om het leven werden gebracht. Het tweede monument herdenkt de slavenarbeid die vrouwen uit Łódź moesten verrichten. Het derde monument bevindt zich in de gevangenis van Fuhlsbüttel, waar vooral communisten en politieke tegenstanders werden opgesloten. Zo'n 450 van hen werden door de nazi's vermoord.

Nederlanders
Naar Neuengamme werden ruim 5500 Nederlanders gedeporteerd, onder wie honderden vroeg in de oorlog gearresteerde communisten, anti-Duitse politiemensen en 661 mannen van de vergeldings-razzia van Putten. Van deze Nederlanders overleefden 600 mensen het kamp. Tot de Nederlanders die in Neuengamme omkwamen behoren Willem Niemeijer, Jan Campert, Jan van Hout en Anton de Kom (die in het buitenkamp Sandbostel overleed). Het Tweede Kamerlid Louis de Visser (CPN) overleefde het kamp, maar kwam om bij het geallieerde bombardement op het schip Cap Arcona. De latere journalist W.L. ("Boebie") Brugsma overleefde Neuengamme. Andries van Dantzig, die later psychiater zou worden, behoorde tot de overlevenden van het buitenkamp in Schwesing bij Husum. Hij zou in 2005 het eerste exemplaar in ontvangst nemen van een boek over de Nederlanders in het kamp.

Overlijden
Gedeelde notitie

Dysenterie

Dysenterie is een zware vorm van diarree die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van bloed in de ontlasting.

Er zijn talloze oorzaken van dit ziektebeeld. Twee bekende varianten van dysenterie zijn:

shigellose, die veroorzaakt wordt door shigella-bacteriën. Een patiënt met shigellose zal vaak herstellen zonder antibiotica. Wel is toedienen van extra vocht in een speciale samenstelling noodzakelijk, omdat de patiënt door de heftige diarree uitdrogingsverschijnselen kan krijgen. Een behandeling wordt echter vaak aangeraden omdat de ziekte relatief ernstig en zeer besmettelijk is. De ziekte kan overgedragen worden via handdrukken, deurklinken, toiletbrillen, enzovoort.
amoebendysenterie, die veroorzaakt wordt door amoeben. Amoebendysenterie wordt overgedragen door besmet water en staat bekend als reizigersdiarree, hoewel het soms ook wordt waargenomen in geïndustrialiseerde landen. Een infectie van de lever met vorming van amoebenabcessen kan voorkomen. De ziekte kan behandeld worden met antibiotica.
De ziekte kwam onder andere in de 18de eeuw veelvuldig voor op het Brabantse platteland en was beter bekend onder naam "rode loop". De ziekte was in deze tijden dikwijls fataal bij kinderen en oudere zwakke mensen.

Vermelding ter Nagedachtenis
Gedeelde notitie

Erelijst van Gevallenen 1940-1945

De Erelijst van Gevallenen 1940-1945 in Den Haag is opgericht ter nagedachtenis aan bijna 18.000 Nederlanders die waar ook ter wereld tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen.

De Erelijst in ingedeeld in vijf groepen: militairen van de Koninklijke Landmacht, officieren en manschappen van de Koninklijke Marine, bemanningsleden van Nederlandse koopvaardijschepen, militairen van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) en leden van het Indisch verzet en tenslotte verzetsdeelnemers in Nederland.

Oprichting
De zusters Benedictinessen van de Onze Lieve Vrouwe Abdij in Oosterhout kalligrafeerden de 18.000 namen op speciaal duurzaam papier. Dit karwei duurde in totaal tien jaar. Jan van Krimpen ontwierp het lettertype van de erelijst. De omlijsting is ontworpen door Aldo van Eyk.
Onthulling
Op 4 mei 1960 is de Erelijst, tijdens een bijeenkomst in de Ridderzaal, door Koningin Juliana aangeboden aan de Staten-Generaal.

Herdenking
Elke dag wordt een bladzijde omgeslagen. Dit betekent dat in een periode van ongeveer twee jaar elke naam een keer zichtbaar is geweest. Jaarlijks wordt er op 4 mei een krans bij de erelijst gelegd door de beide Kamervoorzitters en de minister-president. Daarna volgt een minuut stilte voor de slachtoffers.

05.09.1944-09.09.1944 - Ontruiming van kamp Vught & Transport naar Sachsenhausen.

Na Hitlers Niedermachungsbefehl was het Deppner die lijsten opstelde van gevangenen in Vught die gefusilleerd moesten worden. Reeds eind juli 1944 waren dit 23 medewerkers van het illegale blad Trouw; men had aan een van de Trouw-leiders, Wim Speelman, een bod gedaan hun levens te sparen in ruil voor stopzetting van de verschijning van het blad. Deze 23 waren overigens nog veroordeeld.

In augustus werden ongeveer 120 personen doodgeschoten. De fusillades bereikten een climax rond 5 september 1944 "Dolle Dinsdag", dat wil zeggen direct nadat Brussel en Antwerpen waren bevrijd. De hele top van de Landelijke Onderduikorganisatie en de Limburgse Onderduikorganisatie die zich toen in Vught bevond werd omgebracht, alsmede vele anderen. Minstens 450 mensen kwamen hierbij om het leven.

Spoedig daarna werd het kamp ontruimd. Meer dan 3.000 gevangenen werden naar Duitse concentratiekampen getransporteerd waar de meesten alsnog voordat de bevrijding plaatsvond omkwamen.

Op maandag morgen, 4 september steeg de spanning voelbaar. Het Geallieerde granaatvuur was op ongeveer 30 km afstand van het kamp gekomen. De kogels vloten regelmatig over het kamp.

Dinsdag morgen 5 september was er 6.30 uur appél; het gehele kamp moest aantreden. Niets gebeurde. Zo stonden ongeveer 1.600 gevangenen tot 12.30 uur op de appélplaats, steeds wachtende op nadere berichten. Van mond tot mond ging het gerucht; 14.00 uur zou het kamp aan het Rode Kruis worden overgedragen”.

Om 12.30 uur werd gecommandeerd “alle naar de blocks en afwachten”. Zou de bevrijding komen?

Reeds om 13.00 uur volgde het commando “alle op de appélplaats aantreden, alleen met handdoek en zeep”. Vele juichte bij het aanhoren dezer mededeling. Dan toch bevrijding?

Slechts enkele hadden dit spelletje door en namen al hun bagage mee. Zo gingen ongeveer 1.600 man gedwee naar de appélplaats. Daar aangekomen werden zij allen door een haag van S.S. soldaten ingesloten. Het bleek dat de kampcommandant het zo ver had gekregen dat 800 man naar Duitsland zou worden weggevoerd, ook de zieken moesten zich op de appélplaats melden. Nadat alle namen waren afgeroepen, bleken het er toch nog 1.000 gevangen geworden te zijn, die weggevoerd zouden worden.
Ook Willem Gijsbertus wordt op 5 september "Dolle Dinsdag"op transport geplaatst naar concentratiekamp KZ Sachsenhausen.
 
5 September 1944 vertrekt de overvolle trein met aan boord Willem Gijsbertus via Den Bosch, Oss, Nijmegen, Goch, Düsseldorf, Essen, Bielefeld, Hannover en Stendal naar het concentratiekamp KZ Sachsenhausen bij Oranienburg, 35 km van Berlijn in Duitsland.
In de middag rond 17.00 uur ging men naar de trein met achterlating van alles behalve wat brood en tandpasta met borstel. Door de S.S., Duitse militairen en Kapo’s geslagen werden ze naar het treinstation gebracht. In veewagons werden mannen bij mannen en vrouwen bij vrouwen geplaatst. Van de mannen werden er in één wagon 83 tot 87 gestopt, met per wagon 1 kubelton met brood. Deze kubelton werd later gebruikt voor ontlasting en deze stond in de hoek van de wagon, daar moest iedereen zijn behoefte op doen. In deze veewagons werden twee maal zoveel mensen geperst als dat er plaats was. Er was geen ruimte genoeg om te zitten: dit moest bij toerbeurt geschieden. Regelmatig ontstonden er gevechten wie nu aan de beurt van liggen of zittend liggen was. De deuren waren aan de buitenkant op slot. Ontluchtingsgat was met prikkeldraad dicht gemaakt.

’s-Avonds vertrek uit Vught. Onderweg naar Sachsenhausen enige malen gestopt. Regelmatig tijdens een stop werden de wagons gecontroleerd op doden, die werden er dan tussentijds uitgehaald.

Op een gegeven moment remt de trein af en hoorde men schoten vallen, een vreselijk geschreeuw door de bewakers. Toen de trein stilstond hoorde men de Duitsers zeggen dat alle vluchtende waren doodgeschoten. De Duitse bewakers waren zo over hun toeren heen dat zij in het wilde weg begonnen te schieten door de wagons heen. Daarna kwam de trein weer in beweging en is het transport verder gegaan richting Sachsenhausen.

In sommige wagons kregen mensen iets te eten of te drinken, de laatste dagen niets meer. Er was vreselijke dorst. In Stendal enige uren gestopt op station onder overkapping. Voor de gevangenen was daar gelukkig een enorme regenbui, waardoor het water van de overkapping op de wagons stroomde.

Die verschrikkelijk reis naar Duitsland, een reis die drie dagen en nachten zou duren, bijna zonder eten en drinken. Hoe de gevangenen daar in die trein, groot en klein gesnakt hebben naar een paar druppels regen. Hoe op een nacht het ineens ging regenen, waardoor het gehele transport in rep en roer kwam. De slapende werden gewekt door hun kameraden, “het regent”. Hoe men daar in die wagons als het ware hebben gevochten om ook de armen door de spleten van de goederenwagon uit te streken met een drinkensblikje (soms een sardineblikje) om enkele druppels water op te kunnen vangen, om in leven, IN LEVEN, te blijven.

Het verzet heeft tot driemaal toe geprobeerd dit transport te verhinderen, door sabotage te gebruiken, maar alle malen is dit niet gelukt.
Het treintransport komt in de ochtend van 9 september +/- 10 uur aan. De vrouwen zullen verder gaan naar het concentratiekamp KZ Ravensbrück.

Bij aankomst, bij het uitstappen uit de wagons bleken velen een te grote lichamelijke en geestelijke klap gekregen te hebben. Enige doden en krankzinnigen, die ter plaatse gedood werden, vielen er te betreuren.

09.09.1944-14.10.1944 - Außen-Kommando Heinkel-Werke

Bij binnenkomst in Sachsenhausen, in de buurt van de ingang, waren drie gevangenen opgehangen aan telefoonpalen.

Nadat alle gevangenen op de appélplaats geteld waren, gingen ze in groepen van honderd naar de schreibstube om geregistreerd te worden.

Vervolgens ging men naar een ander vertrek, waar men zich geheel moest uitkleden, de kleding daar achter moest laten en alleen eigendommen in de hand mocht meenemen zoals gebruiksvoorwerpen, toiletartikelen, schoenen enzovoorts. Dan volgde er een controle op deze voorwerpen, wat men al of niet mocht bezitten. Dat waren natuurlijk voorwerpen die de heren Duitse controleurs zelf goed konden gebruiken. Natuurlijk was het te gek om een scheerstelletje af te nemen, je moest immers steeds goed geschoren gaan, maar scheermesjes daarin, nee dat was te gevaarlijk.
Vervolgens moest men een bad (douche) nemen en kreeg vervolgens 5 minuten de tijd voor het open raam in de koude wind op te drogen.
 
In een volgend vertrek werden aan ieder enige kledingstukken toegeworpen, passend of niet passend, dat deed er niet toe en kreeg men enkele ogenblikken de gelegenheid deze aan te trekken. Maakte je een opmerking, die broek is te groot of er zit geen riem bij, dan liep je de kans zonder broek het vertrek uit te moeten, dus mond houden. Je was dus gekleed.
 
Nou ja, gekleed, een kapot overhemd over het blote lijf en bovenbroek en jasje. Ging je buiten aan het werk dan nog een overjas en als ze er waren nog als extra een onderbroek.
Nadat iedereen gekleed was werden de gevangenen naar de blocken gebracht, waar de gevangenen met ongeveer 500 man in een block waar plaats was voor ongeveer 250 werden ingedeeld.
Teveel om allemaal in het block te vertoeven, moesten de gevangenen de gehele dag maar buiten staan.
Toen het tijd voor middageten was, mochten de gevangenen in ploegen van 50 naar binnen om in ten hoogste 10 minuten het eten weg te werken.
 
’s-Avonds om 17:00 uur zouden de gevangenen het brood krijgen, doch ofschoon het reeds klaar lag in het block, kwam het bevel; “geen brood uitdelen, transport Vught om 18:00 uur op de appélplaats aantreden”.
Diezelfde avond nog, moesten de gevangenen 8 km naar de Heinkel fabrieken (één der grootste vliegtuigfabrieken) lopen in Germendorf. In de lege hallen zouden de gevangenen worden ondergebracht.
 
De S.S. bewakers, die het transport naar Duitsland begeleid hadden, moesten dit karwei opknappen.
Daar hadden zij zwaar de perst over in. Na dit voor hun zware transport hadden ze op enige rust gehoopt en nu moesten ze dit transport ook nog opknappen. Men joeg de gevangenen op, als waren het vee.
Ook werden aan het transport toegevoegd, gevangenen van Poolse en Russische afkomst.
Afwisselend moesten de gevangenen snel en langzaam lopen. Steeds dienden zij ervoor te zorgen, dat de afstand tussen de rijen van vijf gelijk bleef.
Zo moesten de gevangenen die tocht, arm in arm maken, een tocht die anderhalf uur zou duren en dan met zo’n 1800 man.
Kwam er teveel afstand in de rijen, dan sloeg men hen met de kolf van het geweer of werden de honden op hen afgestuurd.
Bij aankomst moesten de gevangenen in de hallen en was het haast alleen mogelijk een zit te nemen op de stenen vloer, comfort was er niet. Veel van de gevangenen hadden dysenterie en bloeddiarree.
’s-Avonds om 22:00 uur werd brood en thee uitgedeeld. Sommige van hen, die als het gevolg van de droogte tijdens de reis hun lippen kapot hadden gebeten, gebruikte de thee om de pijn van hun lippen wat te verzachten.
 
Om 00:00 uur in de nacht begon het baden, want één ding stond voorop, de gevangenen moesten schoon zijn.
Weer begon een gevecht wie het eerst de kans kreeg te gaan baden, immers des te eerder kon men wat gaan rusten in een bed. Er waren ongeveer 18 groepen van 100 gevangenen, is ook te begrijpen dat de laatste ook heel laat in hun bedden kwamen.
In totaal waren er 4.500 gevangenen ondergebracht in een hal van 140 bij 60 meter, op de duur moest men met 4 mensen in een éénpersoons bed slapen.
Vaak werden de gevangenen uit hun bedden gejaagd als er weer een luchtalarm af ging. Deze luchtalarmen kwamen geregeld voor.

In dit Heinkel-Kommando stierven er dagelijks tientallen gevangenen, aan longontsteking, dysenterie en bloedarmoede. Men werd door de bewaking de gehele dag door geslagen met gummiknuppels en dikke houten knuppels.

’s-Morgens na appél werden alle gevangenen naar buiten gejaagd of geslagen. Deze zochten dan bij elkaar warmte, zodat er zich klonten van 300 á 400 mensen vormden, zo dicht mogelijk opeen gepakt. Het gebeurde heel dikwijls dat degenen die binnenin stonden flauw vielen en met heel veel moeite uit het kluwen gebracht moesten worden. Als men zo 10 á 15 minuten stond begon het de beulen te vervelen, zodat zij alles weer uit elkaar sloegen, waarbij men ook gebruik maakte van ijzeren buizen, zodat menigeen verwondingen opliep. Men was hier verdeeld in groepen die ieders een plaatje hadden in een bepaalde kleur, zo waren er de groepen: groen, wit, geel, rood, lila, blauw, bruin en nog enkele andere kleuren. Op het appél of met het eten zocht iedereen zijn eigen kleur op.

’s-Morgens moest er dikwijls gemarcheerd worden of gymnastiek gemaakt, ook moesten enkele groepen werken, zoals hout halen of dergelijke karweitjes.

Ongeveer 10:30 uur moesten de gevangenen al op appél staan voor het eten dat ongeveer 13:00 uur werd uitgereikt. Dit appél staan was een vreselijk iets, daar er dan ook veel werd geslagen. Hier werden de gevangenen wel dertig maal per dag geteld.
Om 19:00 uur kregen de gevangenen ongeveer het brood en stonden dan al om 17:00 uur op appél om het brood te ontvangen.
Ook gebeurde het wel dat de gevangenen direct na het ontvangen van het middageten weer in het gelid moesten staan en dan staande de soep oplepelen en meteen blijven staan tot ’s-Avonds het brood uitgereikt was. 

Op 14 oktober 1944 verlaat Willem Gijsbertus van Zwet met een groot deel van de gevangenen het Heinkel-Kommando op weg naar het hoofdkamp. Over de 8 km die wederom door de gevangenen afgelegd moesten worden is weinig bekend, er wordt wel melding gemaakt dat het minder erg was dan de heenreis een paar weken eerder. In een rustiger tempo konden de gevangenen naar het hoofdkamp lopen. Na aankomst in het hoofdkamp werden de gevangenen meteen op appél geplaatst.

16.10.1944-01.11.1944 - Concentratiekamp KZ Neuengamme

Het was die dag, 14 oktober 1944,  10 graden en gevoelstemperatuur 8 graden, het regende en nadat de gevangenen de 8 km gelopen hadden, werden de gevangenen meteen op appél geplaatst en moesten daar vervolgens 36 uur staan, naakt in een ijzig koude wind, kwamen de kampartsen om de gevangenen te keuren, het was nog erger dan een beestenkeuring. Waarschijnlijk was de keuring bedoeld als selectie voor Neuengamme.
Op 16 oktober 1944, doodmoe en over en op elkaar in een wagon, verliet het transport het station van KZ Sachsenhausen richting KZ Neuengamme.
Willem Gijsbertus is één van de 1.720 gevangenen (verschillende nationaliteiten), waarvan 1/3 Nederlanders, die vanuit KZ Sachsenhausen overgebracht worden naar KZ Neuengamme. Dezelfde dag zal het transport aankomen in KZ Neuengamme bij Hamburg.
 
Bij aankomst werden de gevangenen geregistreerd in de schreibstube. Willem Gijsbertus kreeg bij inschrijving Häftlingsnummer (gevangenennummer) 57807.
Daarna werden de gevangenen eerst geplaatst in een vochtige kelder. Het weer was er slecht in die herfstdagen: “Nat en half naakt moesten de gevangenen naar buiten. Een halve dag buiten gestaan. Dan weer uren op de appélplaats in de stromende regen. Als men ergens wilde schuilen, ranselde de knuppel er lustig op los”. Uiteindelijk kwamen de gevangenen in blocken terecht. Waar Willem Gijsbertus terecht kwam, is niet meer te achterhalen. Hier is geen registratie meer van, aangezien vlak voor de bevrijding van het kamp een zeer groot deel van de administratie is vernietigd door de Duitsers.

Kamp Neuengamme was een Duits concentratiekamp. Het kamp ligt zo'n achttien kilometer ten zuidoosten van Hamburg in Duitsland. Na de oorlog werd het gebruikt om leden van de S.S., Wehrmachtsoldaten en leden van de NSDAP te interneren. Nog later werd door de justitiële overheid een strafgevangenis op het kampterrein gebouwd. Pas in de zestiger jaren werd op initiatief van een vereniging van voormalige Franse kampbewoners begonnen met het inrichten van een gedenkplaats op het kampterrein. Neuengamme fungeert tegenwoordig als een oorlogsmonument met herbouwde kampelementen en permanente exposities. Het kamp werd op 13 december 1938 geopend en op 4 mei 1945 door de Geallieerden bevrijd. Tijdens deze periode verbleven ongeveer 106.000 mensen in Neuengamme. Het hoofdkamp, dat 213.000 vierkante meter groot is, ving de meeste mensen op, maar over het hele gebied lagen nog 96 zogenaamde buitenkampen die bestuurlijk gezien onder Neuengamme vielen. De mensen in de kampen, afkomstig uit zo'n 28 landen, waren veelal joden, zigeuners, homoseksuelen en krijgsgevangenen. Ook werden prostitués en Jehova's getuigen naar het kamp gedeporteerd. Neuengamme bezat geen gaskamers of vergelijkbare methoden om mensen massaal van het leven te beroven. Desondanks stierven er 55.000 mensen door de onmenselijke toestanden in het kamp, waaronder epidemieën en gebrek aan voedsel. In de zomer van 1944 werden veel vrouwelijke ingezetenen van Auschwitz met hun Aufseherinnen (onder andere Käthe Becker, Erna Dickman en Angelika Grass) naar Neuengamme gezonden. Slechts een handvol van deze opzichters werd na de oorlog in Neurenberg berecht. Op 3 mei 1945 werden alle bewoners van Neuengamme in schepen geladen en achtergelaten in de baai van Lübeck om op die manier het bewijs dat het concentratiekamp had bestaan te verdoezelen. De Geallieerden, die de schepen 'aanzagen voor troepentransportvaartuigen', brachten de schepen tot zinken, waarbij naar schatting 7000 tot 8000 mensen omkwamen. Velen die de oever wisten te bereiken werden door de SS neergeschoten. Vandaag de dag zijn drie van Neuengamme's buitenkampen omgevormd tot oorlogsmonumenten: één voor de twintig kinderen die in Hamburg aan medische experimenten werden onderworpen en vlak voor de Duitse capitulatie om het leven werden gebracht. Het tweede monument herdenkt de slavenarbeid die vrouwen uit Łódź moesten verrichten. Het derde monument bevindt zich in de gevangenis van Fuhlsbüttel, waar vooral communisten en politieke tegenstanders werden opgesloten. Zo'n 450 van hen werden door de nazi's vermoord.

Naar Neuengamme werden ruim 5500 Nederlanders gedeporteerd, onder wie honderden vroeg in de oorlog gearresteerde communisten, anti-Duitse politiemensen en 661 mannen van de vergeldings-razzia van Putten. Van deze Nederlanders overleefden 600 mensen het kamp. Tot de Nederlanders die in Neuengamme omkwamen behoren Willem Niemeijer, Jan Campert, Jan van Hout en Anton de Kom (die in het buitenkamp Sandbostel overleed). Het Tweede Kamerlid Louis de Visser (CPN) overleefde het kamp, maar kwam om bij het geallieerde bombardement op het schip Cap Arcona. De latere journalist W.L. ("Boebie") Brugsma overleefde Neuengamme. Andries van Dantzig, die later psychiater zou worden, behoorde tot de overlevenden van het buitenkamp in Schwesing bij Husum. Hij zou in 2005 het eerste exemplaar in ontvangst nemen van een boek over de Nederlanders in het kamp.

01.11.1944-18.11.1944 - Außen-Kommando Ladelund

Op 1 november vertrekt het treintransport naar Achtrup, een klein plaatsje in Noord-Duitsland, 8km van Ladelund vandaan. Rond 00:00 uur stopt de trein bij het station van het kleine plaatsje Achtrup.
Meer dan 2.000 gevangenen lopen in de nacht van 1 op 2 november 1944 via de Dorfstraße richting het kamp Ladelund. Meer gegevens zijn van dit transport niet bekend.
 
Het Kamp
1938 richte de Reichsarbeitsdienst (R.A.D.) voor 200 tot 250 jonge mannen een barakkenkamp noordoostelijk van Ladelund op. De geplaatste groep mannen hielden zich bezig met drainage, landbouw, herbebossing en wegenbouw werkzaamheden. Op 1 en 2 november 1944 werden meer dan 2.000 concentratiekamp gevangenen uit het concentratiekamp KZ Neuengamme naar Ladelund gebracht en werd het RAD barakkenkamp om gefunctioneerd tot een concentratiekamp. De kampen Ladelund en Husum-Schwesing waren 2 van in totaal 87 buitenkampen (Außenkommandos) van concentratiekamp KZ Neuengamme nabij Hamburg. Beide kampen werden samen aangeduid als “Noord-Friese buitenkampen”, de organisatie stond onder de leiding van SS-Untersturmführer Hans Griem. De eenheid van bewakers bestond uit soldaten van de SS-Totenkopfverbänden der Waffen-SS versterkt door oudere, niet meer in actieve dienst zijnde soldaten van de Duitse Marine. Het kamp heeft bestaan van 1 november 1944 tot 16 december 1944.
 
De Kampcommandant
De commandant van buitenkamp Ladelund en Husum-Schwesing, SS-Untersturmführer Hans Griem werd in het jaar 1902 geboren in Berlijn, hij was getrouwd, en had drie kinderen. Hans Griem trad in het jaar 1930 toe tot de NSDAP, vanaf 1944 was hij lid van de SS-Totenkopfverbänden der Waffen-SS. Als commandant van de buitenkamp Ladelund en Husum-Schwesing verduisterde hij regelmatig levensmiddelen, levensmiddelen die bedoeld waren voor de verzorging van de gevangenen. Vaak was hij dronken en hij beleefde veel plezier aan het martelen van de gevangenen. Hij schoot willekeurig eigenhandig meerdere gevangenen dood. Hans Griem is tijdens zijn leven niet juridisch vervolgd voor zijn daden en hij stierf in 1971 als “onschuldige burger” in Hamburg-Bergedorf.
 
De Gevangenen
Op 1 en 2 november 1944 kwamen op het station van Achtrup, 8km van Ladelund verwijderd, in veewagons 2.000 concentratiekampgevangenen uit diverse landen van Europa aan. De grootste groep kwam uit Nederland, uit het dorp Putten. Onvoldoende gekleed, uitgeput, kaal geschoren en op hun rug een geel kruis begonnen ze te voet aan de 8km afstand naar het kamp Ladelund. De mannen werden door de Duitsers gekwalificeerd als verzetsstrijders, gijzelaars of dwangarbeiders. De meeste waren als politiek gevangenen in het concentratiekamp gekomen. Ze werden ingezet voor werkzaamheden aan de Friesenwall, een verdedigingslinie.
 
Dwangarbeid
De zwaarste slavenarbeid vond plaats aan de “Riegelstellung”, een stelling die tegen geallieerde aanvallen vanuit het noorden moest beschermen. Met pikhouweel en schep groeven ze een militair zinloze anti-tankgracht ten zuiden van de Deense grens. Ondervoed, geslagen door de Kapo’s, moesten de gevangenen vaak tot elf uur per dag zeer zwaar werken in het ijskoude water. Het was voor de gevangenen erg zwaar om de natte kleibodem te verplaatsen, daarbij kwam nog iedere dag de afstand die zij moesten afleggen van meerdere km’s van en naar het kamp.
 
Het Kampleven
De gevangenen kwamen al ondervoed en verzwakt in de Noord-Friese kampen Ladelund en Husum-Schwesing. Hierdoor was het dodental erg hoog, zo hoog dat deze buitenkampen erg berucht waren in KZ Neuengamme als “dodenkampen”. In de barakken die waren bedoeld voor maximaal een paar honderd man, moesten deze nu onderdak bieden aan 2.000 gevangenen. Ze sliepen op de kale grond of op de ruwe houten planken. Matrassen waren er niet, alleen een beetje stro. Als er voedsel werd uit gedeeld was dit al op basis van hongerrantsoen, maar vaak kregen ze zelfs deze hoeveelheid voedsel niet. Wat er aan voedsel werd uitgedeeld was oud brood en een dunne waterige soep. De bewakers behandelden de gevangenen met willekeur en brutaliteit. Vooral aan ondervoeding, ziekte, onderkoeling, uitputting en mishandelingen stierven er alleen al in Ladelund binnen 6 weken 301 gevangenen. Ook stierven er nog veel gevangenen na het opheffen van het kamp op het transport terug naar KZ Neuengamme of na de bevrijding aan de gevolgen van het leven in het kamp.